________________
૩૮
મુનિજીવનની બાળથી-૬ તરત જ અર્થ પરિસી શરૂ કરવી. પ્રભાતને આ સઘળો સમય સ્વાધ્યાયને હોવાથી પાત્રપ્રતિલેખન કરતાં જે ઝોળી, પડલા, રજસ્ત્રાણ વગેરે વસ્ત્રોનું પ્રતિલેખન આવે છે તે પાત્રાની જેમ બેઠાં બેઠાં જ કરવું. પરંતુ ઉભડક પગે કરવું નહિ, કેમ કે તેમ કરવા જતાં જે વધુ સમય જાય તેથી સ્વાધ્યાયને હાનિ પહોચે.
ઉભડક પગે વસ્ત્રપ્રતિલેખન કરવાને શાસ્ત્રીય નિયમ અહીં ગૌણ બનાવીને સ્વાધ્યાયનું જે મહત્ત્વ બતાડ્યું છે તેથી સમજાશે કે સ્વાધ્યાયના સમયમાં કેઈ પણ પ્રકારને પ્રમાદ કર જોઈએ નહિ.
પાંચ પ્રકારના સ્વાધ્યાય ૧. વાચના: જે વાચના આપનાર આત્મા હોય તે ઊંચા આસને બેસે, અને વાચન લેનાર સાધુઓ તેમને વંદન કરીને (શાસ્ત્રનીતિથી પર્યાયમાં મોટા હોય તે પણ) તેમની પાસે વાચના લે. તે વખતે સાધુઓ પગની પલાંઠીને, ટેકાને, પગ લાંબા પહેલા કરવાને, વિકથાને, હસવાને વગેરે અવિધિ અને અવિનયને ત્યાગ કરે.
૨. પૃચ્છના : જ્યારે પણ વિદ્યાદાતાને કઈ સવાલ પૂછ હોય ત્યારે આસન ઉપર બેઠા બેઠા કે સંથારામાં સૂતા સૂતા ન પૂછો. કિન્તુ ગુરુની સન્મુખ આવીને ઊંચા પગે બેસીને બે હાથની અંજલિ કરીને વિનયપૂર્વક પૂછો.
૩. પરાવર્તન : ઈરિયાવહી પડિકકમીને મુખ આગળ વસ્ત્ર રાખીને, શુદ્ધ ઉચ્ચારપૂર્વક, પદ છેદ કરીને, જ્યાં અટકવું જોઈએ ત્યાં અટકીને, કંઠસ્થ કરેલાં સૂત્રને સ્વાધ્યાય કરે.
