________________
૧૦૫
મુનિજીવનની બાળપોથી-૬ પ્રવર્તક, ગણાવચ્છેદક કે સાધુઓ પૈકી કોઈને પૂર્વે કઈ કારણે મોટો (આચાર્ય) બનાવી શક્યા ન હોય, તે એ બિમારી પ્રસંગે એક સાધુને આચાર્ય બનાવવાની ઈચ્છાથી ગુરુ કહે કે હે આર્યો! હું કાલધર્મ પામું ત્યારે આ અમુકને આચાર્ય બનાવજે એ રીતે જેને આચાર્ય બનાવવાનું કહ્યું હેય તેની સ્થવિરેએ પરીક્ષા કરીને જે તે યંગ્ય હોય તે તેને આચાર્યપદે સ્થાપ, પણ જે તે મોટાઈને અથ (રસ-વ્યાધિ-શાતા-ગારવવાળ) હોય, પોતાના ગુરુને અસમાધિમરણને ભય પમાડવાથી ગુરુએ ડરીને તેને આચાર્ય બનાવવાનું કહ્યું હોય, ભિન્ન ભિન્ન દેશમાં વિચરીને (વિવિધ) ભાષાઓ વગેરેને જાણ ન થયો હોય, અથવા પદ આપ્યા પછી કઠોરભાષી થયે હોય, તે પૂર્વે ગુરુની સમક્ષ કબૂલ્યું હોય છતાં ઉપર્યુક્ત કારણે એમ લાગે કે “આચાર્ય બનાવવા ગ્ય નથી તે તેને આચાર્ય નહિ બનાવ. વળી પૂર્વે કબૂલ રાખ્યો હોય તે મધુર (સર્વની પ્રીતિ સંપાદન કરે તેવી હોય છતાં અસંગ્રહશીલ (શિષ્યોને, ઉપધિને, કે સૂત્રાર્થને મેળવવાની–રક્ષણ કરવાની વૃત્તિ વિનાન) અને ગ્યતા પ્રમાણે વાચના આપીને શિષ્યને એગ્ય (જ્ઞાની) બનાવવાની કળા (આવડત) વિનાને એમ ગુણથી રહિત હોય તેને પણ આચાર્ય નહિ બનાવ. અથવા કાલગત આચાર્યને એક પણ શિષ્ય (ગુરુની હયાતીમાં) પૂર્ણ યોગ્ય ન થવાથી ગુરુએ અંતસમયે “મારો શિષ્ય એગ્ય બને ત્યારે એને આચાર્ય બનાવવા અને મેં આપેલું આ આચાર્યપદ તારે છેડી દેવું.” એવી કબૂલાત લઈને
ચાયના
ન થવા એક
ગ્ય બ
