________________
૩૬
શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીર જીવન-દર્શન રાજાએ સિંહના ઉપદ્રવમાંથી ખેડૂતોને રક્ષણ આપવા પિતાના સેળ હજાર રાજાઓને અનુક્રમે ચેક કરવા આદેશ કર્યો અને ખેડૂતને નિર્ભય કર્યા.
અશ્વગ્રીવ રાજાના મનમાં એકદા સ્વયંકુરણ થઈ:
“દેવાંગના સમાન અંતઃપુર, કુબેર કરતાં અધિક ધનભંડાર અને હાથીડા આદિ વિશાળ સૈન્ય સહિત ત્રણ ખંડના સામ્રાજ્યને હું માલિક હોવા છતાં આ પૃથ્વી ઉપર મારે પણ વિનાશ કરવા કઈ સમર્થ હશે ખરે? કોઈપણ રીતે આ વાત હું જાણી લઉં તે તેને. પ્રતિકાર કરી મારા મૃત્યુમાંથી રક્ષણ મેળવી શકે.”
અશ્વગ્રીવે નિમિત્તજ્ઞને તેડાવી પોતાના મનની વાત રજૂ કરતાં પૂછ્યું :
મારું મૃત્યુ કે હાથે થશે ?” નિમિત્તની મુખાકૃતિ ઉપર ક્ષોભને ભાવ તરી આવ્યા.
અશ્વગ્રીવે નિમિત્તજ્ઞને વિના સંકોચે જે હકીકત હોય, તે સ્પષ્ટ રીતે જણાવવા આગ્રહ કર્યો, ત્યારે નિમિત્તજ્ઞ બેઃ
હે દેવ! તુંગ નામના પર્વતને વિશે રહેલા સિંહને જે મારશે તે તમને હણશે, તથા તમારા ચંડવેગ દૂતનું જે અપમાન કરશે તે અવશ્ય આપને મૃત્યુકારી જાણ. તેનાથી તમારે સાવધ રહેવું.”
નિમિત્તજ્ઞને વિદાય કરીને, અશ્વગ્રીવ રાજાએ પિતાના મૃત્યુકારીને જાણવાના હેતુથી, શાલિક્ષેત્રોની રક્ષા કરવાની વ્યવસ્થા કરનાર મંત્રીઓને પ્રશ્ન કર્યો :
અહે! અત્યારે રાજા કે કુમારેમાં કેણ અતુલ બળશાળી સંભળાય છે?”
મંત્રીઓએ જવાબ આપ્યઃ
હે રાજન! આકાશમાં સૂર્ય જયારે પ્રકાશમાન હોય ત્યારે શું તારાઓ પ્રકાશી શકે ?”
