________________
૧૨
શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીર જીવન-દર્શન પ્રતિબંધ પામે અને દીક્ષા લેવા તૈયાર થાય તેને તે પ્રભુના સાધુએ પાસે જ સંયમ ગ્રહણ કરવા મેકલવા લાગે.
એકદા મરીચિના શરીરમાં મહાપીડા ઉત્પન્ન થઈ. એથી એ આહાર-પાણ લાવવા પણ અશકત બની ગયો. બેલવા ચાલવાની શક્તિ પણ હવે ન રહી.
મરીચિ અસંયમી હોવાથી પિતાના જ પ્રતિબંધેલા તથા પાસે રહેલા અનેક સાધુએ પણ તેની આહારપાણ ઔષધ આદિ વડે વૈયાવચ્ચ કરતા નહીં, તેમજ બેલાવતા પણ નહીં. તેથી મરીચિ હતાશ બની ચિંતવવા લાગે ? અહો! આ સાધુઓ મારા પ્રત્યે ધ્યાન દેતા નથી. એક જ ગુરુના હાથે દીક્ષિત છતાં મારા પ્રત્યે મમતા નથી ધરાવતા ! થેડી પળ બાદ બીજે વિચાર આવ્યો : “અરે ! પણ મારે વિચાર જ ગ્ય નથી, કારણ કે તેઓ તે પોતાના શરીર પ્રત્યે પણ મમતા ધરાવતા નથી, તે મારા જેવા અસંયમી પ્રત્યે મમતા શા માટે રાખે?”
હવે મરીચિએ સંકલ્પ કર્યો: “મારે રોગ મટે અને જે કઈ પ્રવજ્યા ગ્રહણ કરવા તૈયાર થાય તે તેને હું દીક્ષા આપી મારો શિષ્ય બનાવું; કારણ કે હવે એકલા રહેવાથી આવી આપદાઓ મારાથી સહન થઈ શકતી નથી.”
ભવિતવ્યતાના યોગે મરીચિને રેગ શાંત થે. શરીરમાં બળ આવ્યું અને હવે તે અન્ય સ્થળોએ વિચારવા લાગ્યો.
એકદા કપિલ નામે એક રાજપુત્ર મરીચિ પાસે ધર્મદેશના સાંભળવા આવ્યા. એને ઉત્કૃષ્ટ ફળ આપનાર વિશુદ્ધ સાધુધર્મ કહી સંભળાવ્યા. બ્રાહ્યવેશ તથા ઉપદેશ પરસ્પર વિરુદ્ધ દેખી કપિલને શંકા થતાં એણે મરીચિને પૂછયું :
તમે બાહ્યશથી વિલક્ષણ દેખાય છે અને તમારું કથન તે વળી તદ્દન જુદા જ પ્રકારનું છે. તે એમાં મારે સાચું શું સમજવું?”
