________________
૧૦૧
ચંડકૌશિક ઉપસર્ગ એટલે તેને ઓળખવા માટે તાપસએ “ચંડ” શબ્દ ઉમેરીને એનું નામ “ચંડકૌશિક પાડ્યું.
કાળક્રમે કુલપતિ મરણ પામે. અન્ય તાપસેએ પ્રણાલિકા મુજબ આ ચંડકૌશિકને એના પિતાના સ્થાને કુલપતિ તરીકે સ્થા. આશ્રમ પ્રત્યે તેની આસક્તિ ઉત્તરોત્તર વધતી ગઈ. તે કાળજીપૂર્વક વૃક્ષને પાણી સિંચતે અને તેના ઉછેરમાં ઘણો સમય ગાળતો. ત્યાં કઈ ફળો કે ફૂલે લેવા આવે, તે તેને તિરસ્કાર કરી હાંકી કાઢતે એટલે સર્વ તાપ ધીમેધીમે અન્ય સ્થળે ચાલ્યા ગયા.
એકદા ચંડકૌશિક પિતાના આશ્રમની વાડ કરવાના હેતુથી કાંટા લેવા તીણ કુહાડી લઈ દૂર વનમાં નીકળી ગયે. પાસે જ આવેલ
વેતાંબી નગરીના રાજપુત્રોને આ ખબર મળ્યા. પૂર્વે એમને જોઈતાં ફળે તથા પુષ્પ ન આપતાં કૌશિકે અપમાન કરેલ. તેને બદલે લેવાના હેતુથી તે સહુએ મળીને કનકખલ–આશ્રમનાં નાનાં-મેટાં ઝાડ ઉખેડી નાખ્યાં, ફળે પાડી નાખ્યાં, કમંડળ ફેડી નાખ્યું, દ્રાક્ષમંડપ કાપી નાખ્યા અને જેટલું બને તેટલું નુકસાન એમણે ત્યાં કર્યું. કેઈ ગેવાળ દ્વારા ચંડકૌશિકને આ પરિસ્થિતિની જાણ થતાં જ એના શરીરમાં ક્રોધાગ્નિની જવાળાઓ પ્રગટી નીકળી. કુહાડો લઈ પવનવેગે તે કુમારો તરફ દો .
હે અધમ ક્ષત્રિયે! તમે મારી સામે આવે તે હું તમારાં સૌનાં માથાં આ કુહાડા વડે કાપી નાખું!”
એમ કહેતાં જ ચંડકૌશિક ઝડપથી તેમને મારવા દોડે. માર્ગમાં આવેલ એક કૂવામાં તે પટકાઈ ગયે. પિતાના જ હાથમાં રહેલા, પિતાના જ કુહાડા વડે એનું પોતાનું માથું છેદાઈ ગયું. તે તત્કાળ મરણ પામે. એ જ આશ્રમમાં એની ગાઢ મૂચ્છ હોવાના કારણે તથા આર્તધ્યાનમાં મરણ પામતાં તે એ જ આશ્રમમાં ભયંકર દૃષ્ટિવિષ સર્ષ તરીકે ઉત્પન્ન થયે.
