________________
[૧૨]
ત્રિભુવનપ્રકાશ મહાવીરદેવ કેમકે એનું મન તે કેરી પાટી જેવું ! જેવું સુંદર સંસ્કારનું ચિત્રામણ કરવું હોય તેવું થાય. અને બાળવયના એ સંસ્કારનાં મૂળ તે ખૂબ ઉંડાં જતાં રહે!” સામાન્ય રીતે જગતમાં ય એવું જોવા મળે છે કે બાળવયમાં જે સંસ્કાર પડ્યા હોય છે તે ખૂબ જ મજબૂત હોય છે. છેલ્લી જિંદગીમાં પણ તેનાં મૂળ હચમચતાં નથી. જ્યારે પાકી ઉંમરમાં પડતા સંસ્કારે તે સ્થિર પડતા જ નથી. બાળકને કેટલું યાદ રહી જાય છે અને પ્રૌઢને કેટલું યાદ રહે છે તે આપણે ક્યાં નથી જાણતા?
હા, ક્યારેક એવું પણ બની જાય કે કેટલીકવાર એ બાળ મોટું થયા પછી એનામાં વિષયવાસનાના પૂર્વજન્મના સંસ્કારનું ઉધન થઈ જાય. પરંતુ આવું તે પાંચ બાળકેમાંથી પાંચમાં જ બને. બાકી સામાન્ય રીતે તે શુભ વાતાવરણમાં ઉછરતા બાળકમાં અશુભની અસરેનું ઉત્થાન થતું જ નથી. દુનિયાના બાળકની જ વાત લે ને? એમનું જે રીતનું વિષમ ઘડતર એક વાર થઈ જાય છે પછી એમને ગમે તેટલું સમજાવવામાં આવે તે ય કાંઈ વળે છે? પથ્થર ઉપર પાણી જ ને? બસ, એ જ ન્યાય અહીં પણ લાગુ થાય છે કે શુભનું ઘડતર થઈ ગયા પછી અશુભનું ઉત્થાન પ્રાયઃ થતું જ નથી. અપવાદ તે બે. ય વાતમાં સંભવી શકે છે.
જગતમાં જે મહાપુરુષ થયા તેમાંના લગભગ ઘણું ખરા બાળવયથી સંસ્કારિત થયેલા આત્માઓ જોવા મળશે.
પણ સબૂર! આવી બાળદીક્ષાની ભવ્ય સફળતાને ઘણે માટે આધાર તેના વિશિષ્ટ ગુરુ અને તેના સુવિહિત ગચ્છ ઉપર અવલંબે છે. સારણ વગેરે ન કરતાં ગુરુઓને તે બાળદીક્ષા આપવાને અધિકાર જ નથી.”
એટલામાં કેવળજ્ઞાની ભગવંત અતિમુક્તક નજદીકમાં આવી ગયા. વાત અટકી પડી. અજય અને સંયે ભાવપૂર્વક એમને વંદના કરી.
