________________
[૧૪]
ત્રિભુવનપ્રકાશ મહાવીરદેવ ચર્યની સિદ્ધિ તે વેશ્યાના મંદિરમાં નહિ પરંતુ બ્રહ્મચર્યની નવ વાડાના પાલનથી જ શક્ય છે.”
તીર્થકર ભગવંતેએ આને જ રાજમાર્ગ કહ્યો છે. રાજમાર્ગે ચાલવામાં જ સંપૂર્ણ સલામતી છે.
રાજર્ષિ ભગવાન પ્રસન્નચન્દ્રની દેશના સાંભળીને અજય અને સંય તે મુગ્ધ થઈ ગયા. નિશ્ચયની પ્રાપ્તિ માટે તે વ્યવહાર સેવ જ જોઈએ, વાત એમને બરાબર ઠસી ગઈ જેઓ આત્માની શુદ્ધિની કેરી વાત કરે છે, ત્યાગ, તપ અને ક્રિયા વગેરેના વ્યવહારને જેઓ ઉથાપે છે, તેઓનાં અંતરમાં વધુ પડતી વાસનાઓથી ખદબદતાં હેવાનું જ સંભવિત છે એવું કેમ કલ્પી ન શકાય?” સંજયનું અંતર બોલી ઊઠયું!
અંતરની શુદ્ધિની વાત કરનારને છદ્મસ્થ શી રીતે પકડી શકે ? કેણ જાણે છે, એના અંતરની વાત! પણ જે બાહ્ય વ્યવહારનાં નિયમને હેય તે ઉન્માર્ગે જતી વ્યક્તિને હાથ તરત જ પકડી શકાય; એને અટકાવી શકાય; માથું ફેરવે તે સંઘમાંથી બરતરફ પણ કરી શકાય.
તીર્થાધિપતિનું શાસન પણ વ્યવહારધર્મ ઉપર જ છે ને? જેટલે વ્યવહાર સુંદર એટલે પરાર્થે સુંદર ! ગમે તેમ વર્તતા ઉપદેશકની અસર કેટલી થાય છે?
વ્યવહાર શુભ હેય તે પરની ઉપર સારી અસર પડે એ સાથે સારો વ્યવહાર પાળનારનું મન ખરાબ હેય તે ય અંતે સારું થઈ જાય.
નિશ્ચય મેલે હોય તે હજી ચાલે. કેમકે તે તે જાતને ડુબાડે; પરંતુ મેલે વ્યવહાર તે જાત અને જગત-બેય ને ડુબાડે. માટે જ કહ્યું છે ને કે, “આચારઃ પ્રથમ ધર્મ
ભગવંતને વંદના કરીને પિતાના ઘર તરફ પગલાં માંડતાં ગુરુજી સંજ્યના મનમાં ઘણું ચિંતન પ્રગટી ગયું.
