________________
૭૭ આવી રીતે પ્રભુનો ઉપસર્ગોને પ્રારંભ પણ વાળથી થયે અને ઉપસર્ગોની પૂર્ણતા પણ ગોવાળથી થઈ. અર્થાત્ આ ખીલાનો. ઉપસર્ગ છેલ્લે થશે.
વીર પ્રભુને જે જે ઉપસર્ગો થયા તેમાં જધન્ય ઊપસર્ગોમાં કટપુટનાએ જે શીતને ઉત્કૃષ્ટ ઉપદ્રવ કર્યો તે ઉત્કૃષ્ટ. મધ્યમ ઉપસર્ગોમાં સંગમે જે કાળચક મૂક્યું તે ઉત્કૃષ્ટ અને ઉત્કૃષ્ટ ઉપસર્ગોમાં કાનમાંથી ખીલાને ઉદ્ધાર કર્યો તે ઉત્કૃષ્ટ. આ સમગ્ર ઉપસર્ગોને વીર પ્રભુએ નિર્ભયપણે સહન કર્યા, ક્રોધ રહિતપણે ખમ્યા, દીનતા રહિતપણે અને કાયાની નિશ્ચલતા રાખી સહન કર્યા.
સામાન્ય માણસ ન સહન કરી શકે એવા ઘોર ઉપસર્ગો પ્રભુ કેમ સહન કરી શક્યા ? આના જવાબમાં જ્ઞાની ગ્રંથકારો : કહે છે કે “તીર્થંકર દેવેનું શરીર વજsષભનારા સંઘયણવાળું હોય છે. તેમજ તેઓ નિરૂપક્રમ આયુષ્યવાળા હોય છે. તેમનું . આયુષ્ય કદાપિ કાળે, કઈ પણ જાતના આઘાતથી તુટતું નથી. . પ્રાણાંત ઉપસર્ગો થવા છતાં પણ નિશ્ચિત નિર્વાણ કાળ પહેલાં. તીર્થકર દે મૃત્યુ પામતા નથી.”
સાડા બાર વર્ષ પયંત પ્રભુએ ઉગ્ર તપશ્ચર્યા કરી. સાથે સાથ, અપૂર્વ આત્મવિકાસ સાથે. સાડા બાર વર્ષમાં માત્ર ત્રણસે એગણ. પચાસ (૩૪૯) પારણું પ્રભુએ કર્યા. તે તપશ્ચર્યાને લગતી સંકલના નીચે પ્રમાણે છે :છદમ0 કાળમાં પ્રભુએ કરેલ તપશ્ચર્યા અને પારણાંની સંખ્યા તપનું નામ કેટલા કર્યા એકંદર તપના પારણાંની
દિવસની સંખ્યા સંખ્યા પૂર્ણ છ માસી ૧
૧૮૦ પંચ દિવસ ઉણ છ માસી
૧૭૫ ચાર માસી
૧૦૮૦
