________________
સ્વીકારવો પડે ! અને સત્તા હોય પણ ભોગસામગ્રી ન હોય તો સંસારનો રસીયો અવસરે શું કરે ? લૂંટ જ ચલાવે ને ? અહીં સમજવા જેવું એ પણ છે કે, પુણ્યના જુદા જુદા પ્રકારો છે. મહારાજા શ્રેણિક પાસે જે સત્તા હતી, તે શ્રી શાલિભદ્રજી પાસે ન હતી; અને શ્રી શાલિભદ્રજી પાસે જે ભોગસામગ્રી હતી તે શ્રેણિક મહારાજા પાસે નહોતી. બંનેયને એ સામગ્રી અને સત્તા પુણ્યથી મળેલી, પણ એકના પુણ્યનો પ્રકાર જુદો અને બીજાના પુણ્યનો પ્રકાર જુદો. શ્રી ભરત એવા ભાગ્યશાળી છે કે નથી કમીના ભોગસામગ્રીની કે નથી ખામી સત્તામાં. કુટુંબ પણ ઉંચી કોટિનું મળ્યું. શ્રી રામચંદ્રજી જેવા પુણ્ય પ્રભાવક નીતિમાન અને શ્રી લક્ષ્મણજી જેવા મહાપરાક્રમી મોટા ભાઈઓ છે. આ હાલતમાં ખરું વિચારણીય તો એ છે કે વિરાગ આવવો અને વર્ષો સુધી ટકી રહેવો,એ શું સહેલું છે?
શ્રી ભરતજીના વિરાગનું નિદાન આજે દુનિયાની દશા જુઓ, ભોગસામગ્રી મેળવવા માટે, ભોગવવા માટે, ભેળી કરવા માટે અને સાચવી રાખવા માટે, અવસર આવી જાય, તો કયું પાપ કરતાં આંચકો આવે તેમ છે? શ્રી ભરતજીને વણમાગ્યું ઉપર પડતું આવી મળ્યું છે, તે છતાં એને લાત મારીને ચાલી જવાની ઈચ્છા છે. જ્યારે આજે થોડીક સાહાબીને માટે, થોડીક ભોગલીલાને માટે, થોડીક સત્તા મેળવવા માટે, દેવ, ગુરુ અને ધર્મ – ત્રણેયને અવસરે દુર હડસેલતાં મોટાભાગના લોકની આંખમાં આસુંય આવતાં નથી. કારણ? શ્રી ભરતને આ સંસારનું જ્ઞાનીઓએ વર્ણવેલું કારમું સ્વરૂપ જગ્યું હતું અને અહીં એના જ વાંધા છે. પુણ્યયોગે પ્રાપ્ત થતાં મોટામાં મોટા સુખો પણ શ્રી ભરતજીને દુઃખરૂપ લાગ્યાં હતા. કારણકે એ કહેવાતા સુખોમાં લીન બનેલો આત્મા જેમ જેમ ભોગવતો જાય છે, તેમ તેમ ભવિષ્યને માટે કારમાં દુ:ખો ખરીદતો જાય છે, એમ શ્રી ભરતજી સમક્તા હતા. શ્રી ભરતજી આ દેખાવના પોદ્ગલિક સુખોની પાછળ રહેલા કારમાં દુ:ખો જોઈ શકતા હતા, ૮૧
ઉત્સવમય અયોધ્યામાં જુદા ચઢતાં શ્રી ભરતજી...૫
