________________
કેટલું ઉંચું હોય છે? બે હાથ, બે પગ અને મસ્તક આ પાંચ અંગો ભૂતલને ભેગાં થઈને સ્પર્શે, તે પંચાંગ પ્રણિપાત કહેવાય.
શ્રી બલભદ્ર મહર્ષિની સુંદર વિચારણા એ જ વખતે રથકારના નાયકનો ઉલ્લાસ વગેરે જોઈને શ્રી બલભદ્ર મહર્ષીએ વિચાર્યું કે, ‘આ કોઈ શુદ્ધ બુદ્ધિવાળો શ્રાદ્ધ છે અને સ્વર્ગરૂપ ફળને આપનારૂં કર્મ કમાવાને મને ભિક્ષા દેવાને માટે ઉઘત થયો છે; હવે જો હું ભિક્ષાને નહિ ગ્રહણ કરૂં, તો આની સદ્ગતિનો અંતરાય કરનારો હું થઈશ, માટે તેવો અંતરાય કરનારો હું ન થાઉં એ હેતુથી હું ભિક્ષા ગ્રહણ કરૂં !”
આવો વિચાર કરીને તે શ્રી બલભદ્ર મહષિ કે જે પોતાની કાયાને વિષે પણ નિરપેક્ષ હતા અને કરૂણારૂપ જળના સાગર સમાન હતા, તેમણે તે રથકારનાયકની પાસેથી ભિક્ષા ગ્રહણ કરી.
પુણ્યવાન્ મૃગની ઉત્તમ વિચારણા હવે એ જ વખતે પેલો પુણ્યાત્મા મૃગ શું વિચારી રહ્યો છે ? તે જુઓ ! રથકાર નાયક જ્યારે પોતાને સર્વથા કૃતાર્થ માનતો થકો શ્રી બલભદ્ર મહર્ષિને વહોરાવી રહ્યા છે અને બલભદ્ર મહર્ષિ જ્યારે પોતે પોતાની કાયામાં નિરપેક્ષ હોવા છતાં પણ રથકાર નાયકની સદ્ગતિમાં અંતરાયભૂત નહિ થવાના હેતુથી અનુગ્રહ બુદ્ધિએ વહોરી રહી છે, તે સમયે પેલો મૃગ ઉંચુ મોટું કરીને બંનેની વહોરવા – વહોરાવવાની ક્રિયા જોઈ રહ્યો છે. એ વખતે એની આંખો અનુમોદનાના ઉલ્લાસથી અશ્રુભીની બની ગઈ છે. શ્રી બલભદ્ર મહર્ષિને અને રથકાર નાયકને પણ જોતો તે મૃગ અશ્રુભીના નેત્રોવાળો થઈને વિચારે છે કે
“અહો #પાનિધિ: સ્વામી, તરવૈક્ષો વપુષ્યtવ अन्वग्रहीद्वथकारं, तपसाभेक आश्रयः ॥ "अहो वनच्छिद धन्योऽयं जन्म चास्य महाफलम् । યેનાં માવાનેવું, ઘાના પ્રતિબંધિત છે??? “अहं पुनर्मन्दभाग्यो, न तपः कर्तुमीश्वरः । प्रतिलं भयितुं नापि, धिमां तिर्यकत्वदूषितम् ॥३॥
શ્રી બલભદ્ર મહર્ષિ, રથકાર અને મંગ...૮
૧૭૧
