________________
ઉત્તમ આત્માઓ છે. પણ તેમનામાં મોહ તો છે ને ? મોહનો ઉછાળો ભયંકર છે. શ્રી રામચંદ્રજી શ્રી ભરતજીને મધુર વચનોથી એવું એવું કહે છે કે જે કાચાપોચાને ઢીલો બનાવી દે, પણ શ્રી ભરતજીનો વૈરાગ્ય હવે ધૂંધવાયેલા અગ્નિ જેવો બન્યો છે. શ્રી ભરતજી હવે તો પાંજરાને તોડીને પણ આત્માની સંપત્તિ પ્રાપ્ત કરવા જતાં અચકાય તેમ નથી,
ચિતા અને ચિંતા સમાન છે ખરેખર ચિંતા વસ્તુ જ એવી છે. જેના હૈયામાં ચિંતા પેસે તેના આનંદમાં દેવતા મૂકાઈ ગયા વિના રહે નહિ. દુનિયામાં કહેવાય છે કે, ‘ચિંતા ચિતા સમાન ચિતા બહારથી સળગાવે છે અને ચિંતા અંદરથી સળગાવે છે. ચિતામાં સળગતાને સો જોઈ શકે છે અને ચિંતામાં સળગતાને કોઈક જ જોઈ શકે છે. ચિતા જલ્દી સળગાવીને ખાખ કરે છે અને ચિંતા, મૂંઝવણ અને રીબામણમાં દિવસોના દિવસો સુધી અને વર્ષોના વર્ષો સુધી શેક્યા કરે છે. આમ ચિતા કરતા પણ ચિંતા ભયંકર છે.
ચિંતાથી ઘેરાયેલા આદમીને ખાવા-પીવાનું ભાવે નહિ; ખાય ખરો, પણ ખાવામાં એને રસ આવે નહિ; ખાધું ન ખાધું કરે ને ઉઠે ગમે તેવું રસમય ભોજન હોય, મીઠાઈઓનો થાળ સામે ગોઠવ્યો હોય, જુદાં-જુદાં શાક, જુદી-જુદી ચટણીઓ, વિવિધ ફરસાણ ગોઠવેલું હોય અને રસોઈ ગરમાગરમ હોય, પણ ચિંતાથી ઘેરાયેલા આદમીને એમાંની કોઈપણ વસ્તુ તે વખતે આનંદ ઉપજાવી શકતી નથી. કોળીયા મોઢામાં મૂકે ખરો, પણ મગજમાં બીજી ધૂન ચાલતી હોય. ચિંતાથી આદમીને નિકટના, આજ્ઞાંકિત અને સદા અનુકૂળપણે વર્તનારા સ્વજનોનો મેળાપ પણ રૂચતો નથી. ચિંતાથી ઘેરાવા પહેલાં જેનું મોટું જોતાં મોહ ઉપજ્યો હતો, જેની જોડે મીઠો વાર્તાલાપ કરવામાં સમય ગમે તેટલો જાય તો પણ સમય કયાં ચાલ્યો ગયો તેની ગમ પડતી નહોતી, થોડા કલાકોનો પણ જેનો વિરહ ખમાતો નહોતો અને જેની સાથે આનંદ કરતા આખી દુનિયા ભૂલાઈ જતી હતી, એવા પણ સ્વનનું મિલન, ચિંતાથી આદમી બરાબર ઘેરાઈ જાય, ત્યારે કંટાળા ભરેલું લાગે છે. તમને શી ચિંતા છે?” એમ એ પૂછે તે ય ગમતું ૧૯
જેઠાસરાજ અને બાળદીક્ષા...૭
