________________
)
ચોથા અને પાંચમાં પદે ગણાતા આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ મોક્ષના રાણી અને સંસારના દ્વેષી નિયમા હોય. છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે હોય અને સંસારનો દ્વેષ તથા મોક્ષનો રાગ ન હોય, એ બને જ નહિ; છતાં જેનામાં મોક્ષનો રાગ અને સંસારનો દ્વેષ ન હોય, તો માનવું કે એ દેખાવના જ સાધુ, ઉપાધ્યાય કે આચાર્ય છે; પણ વસ્તુતઃ ઘોર મિથ્યાદૃષ્ટિ છે. મોક્ષનો રાગ અને સંસારનો દ્વેષ ગયા વિના કેવળજ્ઞાન પ્રગટવાનું નથી અને મોક્ષ મળવાનો નથી, એટલું જ યાદ રાખીને મોક્ષનો રાગ કાઢવાનો અને સંસારનો દ્વેષ કાઢવાનો કેઈ ઉપદેશ આપવા મંડી પડે, તો માનવું કે એના જેવો આ દુનિયામાં બીજો કોઈ બેવકુફ જ નથી. આ વસ્તુ પણ ખાસ સમજવા જેવી છે.
સાધુમાં રાગદ્વેષ ન હોય એ બને જ નહિ મોક્ષનો રાગ અને સંસારનો દ્વેષ, એ મોક્ષને દૂર કરનાર અને સંસારને વધારનાર નથી જ, પરંતુ મોક્ષનો રાગ અને સંસારનો દ્વેષ તો સંસારની જડ ઉખેડનાર અને મોક્ષને નિકટમાં લાવી મૂકનાર છે. જ્ઞાનીઓએ સંસારથી વિરક્ત બનવાનો અને મોક્ષના રાગી બનવાનો ઉપદેશ આપ્યો છે. એ ઉપદેશ પ્રશસ્ત રાગદ્વેષમાં નહિ માનનારથી નહિ દેવાય એણે મોક્ષનો રાગ કાઢો, દેવ-ગુરુ-ધર્મ ઉપરનોય નાગ છોડો, એવી જ દાંડી પીટવી પડશે. આજે લોકો લઈ બેઠા છે કે સાધુને રાગદ્વેષ હોય ? સાધુને કષાય હોય ? સાધુ થયા એટલે રાગદ્વેષ, કષાય જવા જ જોઈએ ! આવું આવું આજે ઘણાઓ અણસમજથી પણ બોલે છે. તેવાઓએ સમજવું જોઈએ કે પ્રશસ્ત રાગદ્વેષ અને પ્રશસ્ત કષાયો છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે વર્તતા સાધુઓમાં ન હોય, એવું કોઈ કાળે બન્યું નથી, બનતું નથી અને બનશે નહિ. સાધુઓ જે દિવસે જ નહિ, પણ જે મોટા અન્તર્મુહૂર્તમાં રાગદ્વેષથી કષાયથી સર્વથા રહિત થઈ જશે, તે જ મોટા અત્તર્મુહૂર્તમાં તો કેવળજ્ઞાન પામશે, પછી વાર નહિ લાગે.
જૈનશાસન અને બળદીક્ષા...૭
૧૩૩
