________________
LIO 00R
૧૨૧ શરીરે ફોલ્લી થાય અને લોહી કે પરૂ નીકળે તો એ મેલાશથી કાળજુ
કંપાવે છે, પણ એના એ વિષયોપભોગમાં શું કરે છે ? વિષયાધીનોની ત્યાં કેવી કંગાલ હાલત થાય છે? એ વિચારી જોશો તો સ્પષ્ટ દેખાશે અને એવી હાલત ભોગવતી જાત ઉપર તિરસ્કાર આવશે. આત્મા વિવેકી બને તો, એમાં આનંદ જેવું કાંઈ નથી, પણ એ ખંજવાળની મીઠાશ છે અને વિષયી લોક એ મીઠાશમાં આંધળા બની, નથી ગંદવાડનો વિચાર કરતા નથી અસ્વચ્છતાનો વિચાર કરતા કે નથી પોતાની વાસ્તવિક હાનિનો વિચાર કરતા ! વિષયસેવનનો નશો
જ્યારે ઉતરી જાય, ત્યારે કરેલી ક્રિયાનો વિચાર કરી જોજો ! પણ નશો ચઢે એટલે ભાન ભુલાય છે, માટે ન ચઢે એવી દશા કેળવવી એ જ હિતકારી છે.
કલિકાલસર્વજ્ઞ આચાર્ય ભગવાન શ્રીમદ્ હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા, વિષયાસક્ત મનુષ્યને ગધેડાની ઉપમા આપે છે. પશુઓમાં મૂર્ખામાં મૂર્ખ જાત ગધેડાની ગણાય છે. ડાહો આદમી પણ વિષયાસક્ત થાય, ત્યારે ગધેડા જેવો બેવકૂફ બને છે, આથી જ એ ભાનભૂલો, વિષયનો ભોગવટો કરી શકે છે. ડાહો-ડાહાો બની રહે ત્યાં સુધી એને એ દશાની સૂગ આવે, પણ કામાંધપણારૂપ બેવકૂફી આવી જાય એટલે થઈ રહતું.
શ્રી ભરતજી આવા વિચારો કરે છે, તે તેમનું અંતપુર પ્રતિકૂળ બન્યું હશે, એમ ? નહિ જ, તેમનું અંત:પુર તો એવું હતું કે જે આજ્ઞા કરે તે ઉઠાવે. આજ્ઞા કરી શકવા જેટલી અને આજ્ઞા પળાવવા જેટલી તમારામાં તેવડ છે ખરી ? તમે સ્વામી છો ખરા ? વિષયોમાં આંધળા બનેલા અવસરે જે ગુલામી કરે છે, તે એવી હોય છે કે જે ઘણાને સાંભળતા આશ્ચર્ય ઉપજે. ભોગના ભીખારી અને ભોગી બેની વચ્ચે ફરક છે. ભોગના ભીખારી ભોગ્યના ગુલામ અને ભોગી માટે ભોગ્ય ગુલામ. સાચો ભોગી પણ છે, કે જે નીર્લેપ રહે. વસ્તુતઃ તો ભોગનો ત્યાગ કરવો એ જ હિતાવહ છે, પણ પુણ્યાત્માઓએ ભોગફળકર્મના કારણે ભોગો ભોગવ્યા તે નિર્લેપપણે ભોગવ્યા. ભોગી એ કહેવાય. તમે ભોગી છો ? વિચારી જોજો !
