________________
એના હૃદયમાં દુ:ખ થાય અને ભાવના એ રહે કે “હું તો પામર છું પણ કોઈ સમર્થ પુણ્યાત્મા આનો પ્રતિકાર કરે તો સારું!'
સુવિહિતશિરોમણી આચાર્ય ભગવાન શ્રીમદ્ હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજે, ધર્મ પ્રત્યે વાસ્તવિક બહુમાન છે કે નહિ તે જાણવાનાં પાંચ લિંગો દર્શાવ્યા છે. (૧) તત્કથાપ્રીતિ, (૨) નિંદાનું અશ્રવણ (૩) નિંદકની અનુકંપા, (૪) સવિશેષ જ્ઞાન સંપાદન કરવાની ઈચ્છા અને (૫) ધર્મમાં જચિત્તનો નિવેશ.
જેનામાં ધર્મ પ્રત્યે બહુમાન હોય, તેનામાં ધર્મકથા પ્રત્યે પ્રીતિ ન હોય, એ કેમ બને ? ધર્મના કથન તરફ ધર્મ પ્રત્યે બહુમાનવાળાને પ્રેમ ન હોય, એ બને જ નહિ. એ જ રીતે નિંદાનું અશ્રવણ. ધર્મની નિંદા | તે સાંભળી શકે નહિ. શક્તિ હોય તો નિંદને દૂર કરે અને શક્તિ ન હોય તો પોતે ત્યાંથી ખસી જાય, જેના પ્રત્યે બહુમાન હોય તેની નિંદ સાંભળી ન શકાય એ સ્વાભાવિક વસ્તુ છે. ધર્મી, ધર્મ કે ધર્મની નિંદા થતી સાંભળીને કંપે, એને બહુ દુ:ખ થાય. એને એ ભાવના થાય કે આ નિંદા થતી અટકે તો સારું શક્તિ સામગ્રી હોય તો પોતે જ નિંદા થતી અટકાવે. શક્તિને ગોપવે નહિ. શક્તિ સામગ્રી ન હોય તો ત્યાંથી ખસી જાય, પણ આજના કેટલાકોની જેમ ધર્મનિંદકો સાથે શેકહેડ કરવા ન જાય. વર્તમાન દુનિયામાં પણ જાઓ કે જ્યાં પ્રેમ ઢળ્યો છે તેની ગાંડીઘેલી વાત પણ માનવાને લોક તૈયાર થઈ જાય છે અને એની સામે સાચો, યુક્તિપૂર્વકનો અક્ષર બોલો તો ય જાણે કરડી ખાવા થાય છે. આ ; તો અનુભવ રૂપે દેખાય છે ને ? અહીં આપણે તે રીતે વર્તવાનું કહેતા ? નથી, પણ શુદ્ધ રાગ કેળવવાનું જ કહીએ છીએ એ ન ભૂલતા. દાખલો તો એ માટે આપ્યો કે રાગ શું કામ કરે છે, તેની ખબર પડે. વિચારો કે તમારામાં સાચો ધર્મરાગ છે ?
ધર્મ પ્રત્યે બહુમાન હોય તો ધર્મ કે ધર્મીની નિન્દા થતી સાંભળતાની સાથે જ હદયમાં લાગી આવે. શક્તિ સામગ્રી હોય તો
સ્વજનોનું મરણ, પાછળનાઓને ચેતવે છે...૮
૧૫
