________________
(૨૬૦
..સીતા-અયહરણ......ભાગ-૩
કાર્યો કરવામાં પણ પ્રવૃત્ત થઈ જાય છે. એની વાસનાથી જે બચે, તે આત્માઓ ધારે તો મોક્ષમાર્ગે ઘણા ઉત્તમ પ્રકારની પ્રવૃત્તિને કરી શકે છે. એ વાસના ઉપર કાબૂ મેળવ્યા વિના મોક્ષમાર્ગની આરાધના બરાબર થઈ શક્તી નથી. આથી મોક્ષના અર્થીઓએ તો સદા એ વાસના ઉપર કાબૂ મેળવવાનો જ પ્રયત્ન કરતા રહેવું જોઈએ.
પતિનું ઉન્માર્ગગામીપણું પોષવું એ સતીધર્મ નથી આપણે જોઈ ગયા કે પોતાના બનેવી તથા ભાણેજ આદિ હણાવાના શોથી તેમજ શ્રીમતી સીતાદેવીના વિરહથી શ્રી રાવણની કેવી દુર્દશા થઈ છે. સાધારણ મનુષ્યની જેમ તે નિશ્ચેષ્ટ જેવી દશામાં શય્યા ઉપર આળોટે છે અને જ્યારે મોદરી દેવી આવીને તેનું કારણ પૂછે છે, ત્યારે કહે છે કે, ‘સીતાના વિહરરૂપ જ્વરથી પીડાતો એવો હું ચેષ્ટા કરવાને માટે, બોલવાને માટે કે જોવાને માટે પણ સમર્થ નથી.' વધુમાં પોતાની પત્ની મોદરીદેવીને શ્રીમતી સીતાદેવીને સમજાવવાનું કહે છે કામાધીનતા એ કેવી ભયંકર વસ્તુ છે પોતાની ખુદ પટ્ટરાણીને શ્રી રાવણ આ પ્રમાણે કહે છે. એ ઓછી કામ વિવશતા છે ? કહે છે કે ‘મને જીવાડવો હોય તો હે માનિની ! તું માન તજીને તેની પાસે જા અને સમજાવ.'
શ્રી રાવણનું આ કથન મોદરીદેવી સ્વીકારે છે, એ પણ રાગદશાના સ્વરૂપનું ભાન કરાવનાર છે. મોદરીના આ વર્તન ઉપરથી એવો બોધ કોઈએ પણ લેવા જેવો નથી કે, પતિની વિષયાભિલાષાને સંતોષવાના ઇરાદે પરનારીને શીલથી ભ્રષ્ટ થવાને માટે સમજાવવા જ્યું, એ સતી સ્ત્રીઓનો ધર્મ છે. પતિના આત્મકલ્યાણને ઇચ્છતી સતીઓએ તો એવા ઉપાયો યોજ્વા જોઈએ કે, જેથી પતિ વિષય અને કષાયથી વિમુખ બને, વિષયનો સર્વથા ત્યાગ ન પણ કરી શકે, તો ય પરનારી સહોદર બને, પતિના જ્વનની સાચી સંગિની સતીઓનો એ ધર્મ છે કે, જ્યાં સુધી સંસારમાં હોય ત્યાં સુધી પતિની ધર્મને અબાધકપણે સેવા કરવા સાથે, પતિને વિષય અને કષાયરૂપ સંસારથી વિમુખ બનાવવાનો પ્રયત્ન કર્યા કરવો. પતિની ધર્મઘાતક ઇચ્છાઓને આધીન થઈ વું
