________________
(૨૪૮
...સીતા-અયહરણ......ભાગ-૩
તો એ છે, કે જે આત્માને વિષયવિરાગી, કષાયત્યાગી, ગુણાનુરાગી અને નિવૃત્તિસાધક ક્રિયાઓમાં અપ્રમાદી બનાવે !
પણ આજે શું થાય છે ? ધર્મ અને સભ્યતાના નામે કુલીનતા ઉપર અંગારા મૂકાય છે. સેવાના નામે નહિ છાજ્તી પ્રવૃત્તિઓ થાય છે. ત્યારે કહો કે ધર્મના નામે ધર્મથી ઉભગાવી દેનારો આનો કાળ છે. ધર્મ એ તો આત્માના કલ્યાણને માટે છે. જેમાં આત્માનું કલ્યાણ નહિ એ ધર્મ નહિ. જે ધર્મક્રિયામાં આત્મકલ્યાણનો હેતુ નહિ, તે ધર્મક્રિયા વસ્તુત: ધર્મક્રિયા નહિ. જો એવી આડંબરી ક્રિયાઓને ધર્મ માની લેવામાં આવે તો તો સાચો ધર્મ હાથ લાગે જ નહિ, માટે આજે કેટલાકોને વળગેલી પૌદ્ગલિક લાલસાને પોષનારા ધર્મને વધારવાની ઘેલછાથી સૌએ બચી જ્વા જેવું છે.
પાત્રતા વિના સારી વસ્તુ ફળે નહિ
સાહસગતિ વિદ્યાધરે, વિષયલાલસાને પોષવા માટે પ્રતારણી વિદ્યા મેળવીને એનો ઉપયોગ શામાં કર્યો ? પોતાની બૂરી વિષયાભિલાષાને, પરસ્ત્રીની અભિલાષાને પોષવામાં ! વિદ્યા એ બૂરી ચીજ છે ? નહિ, પરંતુ નદીનું પાણી સાગરમાં ભળે એટલે ખારું થઈ જાય, એમ અયોગ્યના હાથમાં આવેલી વિદ્યા એના અને બીજાના પણ અનિષ્ટને જ કરનારી નિવડે, વિઘા એ તો પોતે ગમે એટલી સારી વસ્તુ હોય, છતાં તે જો અયોગ્યની પાસે હોય, તો તે તેને અનર્થને જ કરનારી નિવડે છે. આગમોને ભણેલા, આગમના જાણ, એવાઓ પણ ભાન ભૂલ્યાં તો ડૂબ્યા, નિહ્તવ બન્યા એનું કારણ ? આગમ ખોટાં ? નહિ. ત્યારે ખોટું કોણ ? પાત્ર ખોટું, વસ્તુ સારી હોય, છતાં ખરાબ ? ભાનમાં પડે એટલે સારી રહે નહિ. એ જ રીતે આગમજ્ઞાન જેવી સારી વસ્તુને પણ સારી રાખવી હોય, તેનો વાસ્તવિક લાભ ઉઠાવવો હોય, તો સામાએ પાત્રતા કેળવવી જ પડે. પાત્રતા વિના તો ફ્ળ નહિ ને ફૂટીય નીક્ળ !
દરેક વસ્તુમાં યોગ્યતા જોવી જોઈએ. વસ્તુ સારી છે એટલું જ જોયે કામ ન લાગે, ગમે તેને આગમ કેમ ન ભણાવાય ? સાધુને જ
