________________
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૬૮
૨૧૬ અવતરણિકા :किमेतदेवमित्याह -
અવતરણિકાર્ય :
આ=અવેધસંવેદ્યપદ, આવું કેમ છે ? પહેલી ચાર દષ્ટિમાં તત્ત્વનો કંઈક બોધ થાય છે, તોપણ આ અવેધસંવેદ્યપદ સર્વથા જતું નથી, તેવું ઉલ્મણ કેમ છે ? એથી કહે છે : ભાવાર્થ :
શ્લોક-૧૭માં કહ્યું કે પહેલી ચાર દૃષ્ટિમાં અવેઘસંવેદ્યપદ તેવું ઉલ્બણ છે. ત્યાં પ્રશ્ન થાય કે દોરડામાં સાપનો ભ્રમ થાય અને પ્રકાશની સામગ્રી મળે તો ભ્રમ તરત નિવર્તન પામે છે, તેમ તત્ત્વનો ભ્રમ બોધની સામગ્રીથી પણ પ્રાયઃ તરત નિવર્તન કેમ પામતો નથી ? એથી કહે છે : શ્લોક :
अपायशक्तिमालिन्यं, सूक्ष्मबोधविबन्थकृत् ।
नैतद्वतोऽयं तत्तत्त्वे, कदाचिदुपजायते ।।६८।। અન્વયાર્થ :
અપાવવત્ત નત્તિનવં અપાયશક્તિરૂપ માલિત્ય સૂમનોવિજ=સૂક્ષ્મબોધને અટકાવનાર છે. ત– તે કારણથી હતા=અપાયશક્તિરૂપ માલિવાળાને તત્ત્વ=તત્વના વિષયમાં ગવંઆસૂક્ષ્મબોધ વાવ ક્યારેય ૩૫નાયતે ન=થતો નથી. li૬૮. શ્લોકાર્ચ -
અપાયશક્તિરૂપ માલિચ સૂમબોધને અટકાવનાર છે. તે કારણથી, અપાયશક્તિરૂપ માલિન્કવાળાને તત્વના વિષયમાં સૂમબોધ ક્યારેય થતો નથી. II૬૮ll ટીકા :
‘अपायशक्तिमालिन्य' नरकाद्यपायशक्तिमलिनत्वम् किमित्याह 'सूक्ष्मबोधविबन्धकृत्'સપાત્વાસેવનવિ7ષ્ટષીનમાવે ‘' “તત=૩મપાવત્તિ મનિન્યવતી, “'=સૂ વોર, 'तत्' तस्मात्, 'तत्त्वे इति' तत्त्वविषये 'कदाचिदुपजायते', अवन्ध्यस्थूरबोधबीजभावादित्यर्थः ।।६८।। ટીકાર્ય :
‘અપાવશક્ટ્રિનિર્ચ'... વીનામાવતિર્થ યા અપાયશક્તિરૂપમલિનપણું તરકાદિ અપાયની શક્તિરૂપ મલિનપણું, સૂક્ષ્મબોધને અટકાવનાર છે; કેમ કે અપાયના હેતુના આસેવનરૂપ ક્લિષ્ટ બીજનો
