________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા ભાગ-૨
૨૦૮
રાવર્તી કહે છતે, હવે અવિદિત અર્થવાળા વચનની શંકા કરતો ભવ્યપુરુષ પ્રજ્ઞાવિશાલાને બોલ્યો=તેના તાત્પર્યને પૂછ્યું. તેણીએ પણ સામાન્યરૂપે સ્પષ્ટ અર્થને કહ્યું. કેમ સામાન્યરૂપે કહ્યું, વિશેષથી ન કહ્યું તેમાં હેતુ કહે છે. વિસ્તારકૃત વિલંબવાળું કથન શ્રવ્ય શોભાને હણે છે.
અનુસુંદર ચક્રવર્તીએ પોતાનું વક્તવ્ય પૂરું કર્યું નથી, તેના વચમાં પુછાયેલા પ્રશ્નનું વિસ્તારથી પ્રજ્ઞાવિશાલા સમાધાન કરે તો અનુસુંદર ચક્રવર્તીના કથનમાં વિલંબ થાય તે સાંભળવાની શોભાને હણે છે. ||૨૨૯॥
શ્લોક ઃ
भवति हि भवजन्तुः सर्व एवैकनामा, भवविलसितभेदं याति चाऽऽवर्तमानः ।
तदखिलमुपपन्नद्रव्यपर्यायरूपं,
कलयति सुमतिर्यस्तं वृणीते यशः श्रीः ।। २३० ।।
इति श्रीवैराग्यकल्पलतायां तिर्यग्गतिविपाकवर्णनो नाम तृतीयः स्तबकः समाप्तः ।
શ્લોકાર્થ ઃ
=િજે કારણથી, સર્વ જ ભવજંતુ એક નામવાળા હોય છે અને આવર્તમાન એવો ભવ ભવવિલસિતના ભેદને પામે છે. ઉપપન્ન દ્રવ્યપર્યાયરૂપ તે અખિલને જે સુમતિ જાણે છે, તેને યશઃશ્રી વરે છે.
ભવ્યપુરુષ અનુસુંદર ચક્રવર્તીના પ્રસ્તાવથી જાણતો હતો કે તેણે ચોરી કરી છે માટે રાજપુરુષો તેને વધસ્થાનમાં લઈ જાય છે અને સુલલિતાએ પૂછેલું કે તેં શું અપરાધ કર્યો છે કે રાજપુરુષો આ રીતે તારી વિડંબના કરે છે, તેના સમાધાનરૂપે અનુસુંદર ચક્રવર્તી અસંવ્યવહારરાશિથી પોતાના ભવોની વિડંબના કહે છે તેનું તાત્પર્ય ભવ્યપુરુષ એવો પુંડરીક સમજી શકતો નથી. તેને સંક્ષેપથી વચમાં પ્રજ્ઞાવિશાલાએ કહ્યું. શું કહ્યું ? તે બતાવતાં કહે છે – સંસારમાં સર્વ જીવો ભવજંતુ એ પ્રકારે એક નામવાળા છે અને તેઓ એક ભવમાંથી બીજા
