________________
૧૧૨
વૈરાગ્યકલ્પલતા ભાગ-૨ વૃક્ષ ઉપર ચઢીને ફલ લેવા જતાં પતન થવાને કારણે, શ્રેષ્ઠ પણ ફલ હિત નથી. પહેલું પણ=જમીનમાં પડેલું પણ, હિત છે.
ગાથા-૨૨૭માં કહ્યું કે વિવેકીએ સમ્યગુ આલોચન કરીને સંયમ ગ્રહણ કરવું જોઈએ. આ પ્રકારની સબુદ્ધિના બોધથી ભિક્ષા માટે તત્પર થયેલા જીવનું મન સંયમ લેવામાં કંઈક તત્પર હોવા છતાં ડોલાયમાન થાય છે અને વિચારે છે કે વૃક્ષ ઉપરથી પતનનો ભય હોય તો વૃક્ષ ઉપર રહેલું શ્રેષ્ઠ ફલ પણ ગ્રહણ કરવું હિતકારી નથી પરંતુ નીચે પડેલું સામાન્ય ફલ જ હિતકારી છે તેમ સંયમ ગ્રહણ કર્યા પછી અસંગ શક્તિને અનુકૂળ દૃઢ યત્ન કરવામાં ચિત્ત વ્યાપારવાળું ન થઈ શકે અને સંગથી જ આનંદ લેવાની વૃત્તિ ઉલ્લસિત થાય તો સંયમ ગ્રહણ કર્યા પછી પણ બાહ્ય પદાર્થોના સંગમાંથી જ આનંદ લેવાનો પ્રયત્ન થાય ત્યારે ઉપમિતિમાં બતાવેલ સિંહ મુનિની જેમ પતન થવાનો સંભવ છે, તેથી ગૃહસ્થ અવસ્થામાં રહીને જ અસંગ શક્તિને પ્રગટ કરવાનો યત્ન કરવો તે હિત છે. Il૨૨૮ના શ્લોક :
अजनि कदालम्बनधीरनुवृत्तैरथ चरित्रमोहांशैः ।
पोष्यं कुटुम्बकं मे, किमनेनाकाण्डकलहेन ।।२२९।। શ્લોકાર્ધ :
હવે અનુવૃત એવા ચારિત્ર મોહાંશોથી–ચિત્તવૃત્તિમાં વર્તતા ચારિત્ર મોહાંસોથી, કદાલંબન બુદ્ધિવાળો થયો. મારું કુટુંબ પોષ્ય છે. અકાંડ કલહવાળા એવા આના વડે=અનવસરે ક્લેશ કરાવનારા એવા સંયમ ગ્રહણ વડે શું?
સંયમ ગ્રહણ કર્યા પછી જો બાહ્ય વિષયોને અભિમુખ ચિત્ત જશે તો અધિક વિનાશ થશે તેવું સબુદ્ધિથી નિર્ણય થવાને કારણે કેટલાક જીવોનું સદ્વર્ય દૃઢ પ્રયત્નપૂર્વક સંયમ ગ્રહણ કરવાને અભિમુખ ઉલ્લસિત થાય છે જ્યારે કેટલાક અલ્પ વીર્યવાળા જીવોના ચિત્તમાં અનુવૃત્તિરૂપે રહેલા સંગના પરિણામરૂપ ચારિત્રમોહના પરિણામથી કદાલંબનની બુદ્ધિ થાય છે=મારામાં હજી તેવું બલ
