________________
: ૩૯ : વાળે અને આનંદિત થયે, ખુશ થયા અને હર્ષવડે તેનું હૃદય વિકસિત થયું. તે શ્રમણ ભગવંત મહાવીર જ્યાં વિરાજ્યા હતા ત્યાં નજીક આર્યો અને શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને ત્રણ પ્રદક્ષિણ આપી થાવત્ તેમની પર્ય પાસના કરી.
સ્કન્દક!” એમ કહી શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે કાત્યાયનગેત્રીય સ્કન્દકને આ પ્રમાણે કહ્યું-“હે સ્કન્દક ! શ્રાવસ્તી નગરીમાં પિંગલ નામે નિર્ગથે આ પ્રશ્નો આક્ષેપપૂર્વક તમને પૂછયા હતા કે
માગધ! લેક સાન્ત છે કે અનન્ત છે?” ઈત્યાદિ. ધાવતું જ્યાં હું છું ત્યાં તું મારી પાસે તુરત આવ્યા. તે સ્કન્દક! આ વાત યથાર્થ છે? હે સ્કન્દક ! તને આવા પ્રકારને મનમાં સંક૯પ ઉત્પન્ન થયું હતું કે-“લોક સાન્ત છે કે અનન્ત છે? ઈત્યાદિ પ્રશ્નો હું મહાવીર પાસે જઈને પૂછું?” હવે સાંભળતેને આ અર્થ છે.
૮૨ હે સ્કન્દક ! મેં ચાર પ્રકારને લેક કહ્યો છે-દ્રવ્યથી, ક્ષેત્રથી, કાળથી અને ભાવથી. દ્રવ્યથી લેક એક છે અને સાત છે. ક્ષેત્રથી લોક લંબાઈ અને પહોળાઈમાં અસંખ્યાત કેરાકોટી
જન છે, તથા તેની પરિધિ અસંખ્યાતા કેટકેટી જનની છે પરંતુ તેને પણ અન્ત છે. કાળથી લંક કદાપિ નહોતે એમ પણ નથી, કદાચિત્ નથી એમ પણ નથી, કદાચિત્ નહિ હશે એમ પણ નથી. તે હતા, છે અને હશે. તે ધ્રુવ, નિયત, શાશ્વત, અક્ષત, અવ્યય, અવસ્થિત અને નિત્ય છે. તેને અન્ત નથી, ભાવથી લેક અનન્ત વર્ણપર્યાય, અનન્ત ગધ, રસ અને સ્પર્શ પર્યાય, અનન્ત સંસ્થાન પર્યાય, અનન્ત ગુલઘુપર્યાય અને અનન્ત અગુરુલઘુપર્યાયરૂપ છે. તેને પણ અન્ત નથી. એ પ્રમાણે સ્કન્દકદ્રવ્યથી અને ક્ષેત્રથી લેક સાન્ત છે, અને કાળથી અને ભાવથી લોક અનન્ત છે.. • ૮૩ હે સ્કન્દક! જીવ સાત છે કે અનન્ત છે?' એ પ્રશ્નનો પણ આ અર્થ છે. દ્રવ્યથી એક જીવ સાત છે, ક્ષેત્રથી છવ અસંખ્ય પ્રદેશવાળે અને આકાશના અસંખ્ય પ્રદેશમાં રહેલા
