________________
: ૨૧ : બાલપંડિત-દેશવિરતિ. કારણ કે તેને દેશથી અવિરતિ છે તેથી બાલ અને દેશથી વિરતિ હોવાથી પંડિત. મિથ્યાત્વને ઉદય હોય ત્યારે જીવ મિથ્યાદષ્ટિ હોવાથી બાલવીયવડે જ ઉપસ્થાન કરે પણ બાલપંડિતવીર્ય કે પંડિતવીર્યવડે ઉપસ્થાન ન કરે.
૩૭ ઉપસ્થાનથી વિપરીત અપક્રમણ છે, એટલે ઉપરના ગુણસ્થાનકથી નીચેના ગુણસ્થાનકે જવું. જીવ મિથ્યાત્વમેહના ઉદયમાં બાલવીર્યવડે સભ્યત્વ, સંયમ અને દેશવિરતિથી અપકમણુ કરેખસે અને મિથ્યાદષ્ટિ થાય, પરન્ત પંડિતવીયવડે નીચેના ગુણસ્થાનકે ન આવે. કદાચ બાલપંડિતવીર્યવડે સર્વવિરતિ ચારિત્રથી ખસી દેશવિરતિ થાય.
૩૮ પ્ર હે ભગવન્! જે તે ઉપસ્થાનથી પાછો ખસે તે શું બાલવીર્યથી ખસે, પંડિતવીર્યથી ખસે કે બાલપંડિતવીર્યથી ખસે?
ઉ–હે મૈતમ! તે બાલવીર્યથી ખસે કે કદાચ બાલપંડિતવીર્યથી ખસે પણ પંડિતવીર્યથી ન ખસે. જેમ ઉદયન બે આલાપક કહ્યા તેમ મેહનીયના ઉપશમસંબંધે બે આલાપક કહેવા, પરન્ત પંડિતવીર્યવડે ઉપસ્થાન કરે અને બાલપંડિતવીર્યવડે ઉપસ્થાનથી ખસે.
૩૯ પ્ર–હે ભગવન્! તે આત્માવડે અપક્રમણ કરે કે અનાત્મા–પરનિમિત્તે અપક્રમણ કરે?
ઉ–હે મૈતમ! તે આત્માવડે અપક્રમણ કરે, પણ પરનિમિત્તે અપક્રમણ ન કરે.
૪. પ્ર.–હે ભગવન્! તે મોહનીય કર્મને વેદતે કેવી રીતે અપક્રમણ કરે ?
ઉ૦ હે ગતમ! પૂર્વે જીવાદિતત્વની રૂચિ-શ્રદ્ધા કરતો હતો અને હવે રૂચિ અથવા શ્રદ્ધા ન કરે તેથી એ પ્રમાણે તે અપક્રમણ કરે.
૪૧ પ્રહ–હે ભગવન્! નરયિક, તિર્યચ, મનુષ્ય અને દેવને તેણે જે પાપકર્મ કર્યા હોય તેને વેદ્યા સિવાય મેક્ષ નથી?
