________________
૨૫. કાષ્ટક શેઠની કથા :
: ૮૯
* અહિં રાજગૃહનગરમાં પુછપબટુકની સાથે ભેગ ભેગવતી એવી વજાએ સર્વ ધનને નાશ કરી નાખ્યું અને દાસ દાસી પ્રમુખ સર્વ માણસેને કાઢી મૂકયા. પછી કેટલાક દિવસ થયા એટલે કાષ્ટક શેઠ દેશાંતરથી વ્યાપાર કરીને ઘેર આવ્યા. તેમણે પૂર્વના સરખી ઘરની શોભા ન જેવાથી વજાને પૂછયું-કયાં છે આપણે વહાલે પુત્ર સાગરદત્ત અને તેની ધાવમાતા ? વળી કયાં છે સારિકાને કૂકડે? અને કયાં ગયે દાસદાસી વિગેરે પરિજનવર્ગ ? આ પ્રમાણે શેઠે વારંવાર પૂછ્યું છતાં વજાએ કાંઈ ઉત્તર આપે નહીં, એટલે તેમણે પોપટને પણ તેવા જ પ્રશ્રને પૂછ્યા. તે વખતે વજાએ પોતાના વસ્ત્રને મળ દઈને પોપટને સમજાવ્યું કે “જે તું કહી દઈશ, તે તને ડોક મરડીને મારી નાંખીશ.” આથી પોપટ ઘણે ભય પામે અને જરા પણ બે નહીં. શેઠે વારંવાર પૂછવા માંડયું. એટલે તેણે છેવટે કહ્યું – તમે મને પાંજરામાંથી મુકત કરે તે હું સામેના વૃક્ષની ડાળ ઉપર બેસીને સર્વ વાત કહું, કારણ કે મને તમારી સ્ત્રી વજાને બહુ ભય લાગે છે.” પછી શેઠે તેમ કર્યું એટલે પોપટે વૃક્ષની શાખા ઉપર બેસીને સર્વ હકીકત કહી બતાવી અને પછી પિતે ઉડીને વનમાં જતો રહ્યો. • પિયટન મુખથી સર્વ વાત સાંભળીને સંસારથી વિરક્ત થયેલા કાષ્ટક શેઠે વૈરાગ્ય પ્રાપ્ત થવાથી સાતે
