________________
[૫] જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણ
જીતકપસૂત્ર'ના કર્તા જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણ છે, એમ ચૂર્ણિકારને સ્પષ્ટ ઉલેખ છે; અને અન્યા ટીકાકારેએ તથા અન્ય ગ્રંથકારોએ પણ એ બાબતને ઘણું ઠેકાણે નિર્દેશ કરે છે.
આવશ્યક સૂત્રના સામાયિક અધ્યયન ઉપરનું, લગભગ પાંચ હજાર ગ્રંથપ્રમાણ, પ્રાક્તગાથાબદ્ધ ભાષ્ય, કે જે વિશેષાવશ્યક ભાષ્યના નામે સુપ્રસિદ્ધ છે, તેના કર્તા પણ આ જ જિનભદ્ર ગણું છે. આ ભાષ્યગ્રંથ જૈન પ્રવચનમાં એક મુકુટમણિ સમાન લેખાય છે અને તેથી ભાગ્યકાર જિનભદ્ર ગણું જેને શાસ્ત્રકારમાં અગ્રણી મનાય છે. જૈન દર્શન પ્રતિપાદિત જ્ઞાનવિષયક વિચારને કેવળ શ્રદ્ધાગમ વિષયની કોટિમાંથી બુદ્ધિગમ્ય વિષયની કોટિમાં ઉતારવાનો સુસંગત પ્રયત્ન, સૌથી પ્રથમ, એમણે જ એ મહાભાષ્યમાં કર્યો હેય, એમ જૈન સાહિત્યના વિકાસક્રમનું સિંહાવલોકન કરતાં જણાઈ આવે છે.
જૈન આગમોના સંપ્રદાયગત રહસ્ય અને અર્થના, પોતાના સમયમાં, અદ્વિતીય જ્ઞાતા તરીકે એ આચાર્ય સર્વસંમત ગણુતા હતા; અને તેથી એમને “ યુગપ્રધાન' એવું મહત્ત્વખ્યાપક ઉપપદ મળેલું હતું. “છત૯૫ચૂર્ણિ'ના કર્તાએ, પ્રારંભમાં, ૫ થી ૧૦ મા સુધીનાં પદ્યમાં આ આચાર્યની જે ગંભીરાર્થ સ્તુતિ કરેલી છે, તે ઉપરથી એમની જ્ઞાનગંભીરતા અને સાંપ્રદાયિક પ્રતિષ્ઠિતતાનું કાંઈક સૂચન થાય છે. આ પદ્યોનો ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે –
૫. અનુગ એટલે આગમોના અર્થશાનના ધારક,
