________________
૧૪૨
જૈન ઈતિહાસની ઝલક બળે એને ભવિષ્યમાં ચોક્કસ રાજ્યગાદી મળવાની ખાતરી આપીને એના નિરાશ જીવને જે આશાવાન બનાવ્યું હતું તેના સ્મરણને લઈને. અને કાંઈક, રાજ્યગાદી મળ્યા પછી પણ આચાર્યો અને અમુક અમુક પ્રસંગમાં, પિતાની વિદ્યાશક્તિના બળે, આશ્ચર્યચકિત કરી દીધા હતા. તેના પ્રભાવને લઈને, એ હેમચંદ્રને અનન્ય અનુરાગી થઈ ગયું હતું. અને પછીથી જેમ ધીમે ધીમે એ આચાર્યના વિશેષ પ્રસંગમાં આવતા ગયા અને તેમના ચારિત્ર, જ્ઞાન, તપ, આદિના બળને એને વિશિષ્ટ પરિચય થતે , તેમ એ તે આચાર્યને શ્રદ્ધાળુ શિષ્ય થતે ગયે.
જ્યારે એને ખાતરી થઈ કે એ આચાર્યનું જીવન ધ્યેય કેવળ પરેપકારવૃત્તિ છે અને આટલા મોટા સમ્રાટ પાસેથી પણ બે સૂકી રોટલીએય મેળવવાની એમની અભિલાષા નથી, ત્યારે એણે પિતાને સંપૂર્ણ આત્મા આચાર્યના ચરણમાં સમર્પણ કર્યો અને એ મહર્ષિને આદેશ આદરી પોતે પણ રાજર્ષિ બન્યો. પરાક્રમી, જાગ્રત અને કૃતજ્ઞ રાજવી
કુમારપાલ મેટે પરાક્રમી પુરૂ હતો, છતાં મિથ્થા મહત્ત્વાકાંક્ષી ન હતો. એના સામ્રાજ્યને વિસ્તાર સહેજે જ એટલે બધે થઈ ગયે હતો. સામ્રાજ્ય વિષેની એની નીતિ રક્ષણાત્મક હતી, આક્રમણાત્મક નહતી. પરદા પર ચઢાઈ કરવાની એને ફરજ પડી એટલે જ એણે ચઢાઈ કરી. એ મહત્ત્વાકાંક્ષી ન હતું, છતાં સ્વાભિમાની પૂરે હતે. એ પિતાને તેજોવધ જરા પણ સહન કરે તેવો ન હતે અને સાથે રાજનીતિને પૂર્ણ અનુભવી હતે. જે મનુષ્યના વિશેષ પ્રયત્નથી એ રાજગાદી મેળવવા નસીબદાર થયે હતો અને જે પોતાને એક સગા બનેવી પણ થતો હતો, તે કાન્હડદેવને પણ જ્યારે એણે પિતાની પૂર્વાવસ્થાને ઉપલક્ષી ઉપહાસ કરતો જોયે ત્યારે તેને તત્કાલ ગાત્રભંગ કરાવી તેને નિર્જીવ બનાવી દીધો. અને તેવી જ રીતે બીજા કંટકને પણ તત્કાલ જીવિતનાશ કરાવી નાંખ્યો. પૂર્વાવસ્થામાં એ ભલે રંકની માફક ભટક્યો હોય, પણ હવે ભાગ્યે એને રાજા બનાવ્યા.
