________________
૧૩૬
જૈન ઇતિહાસની ઝલક મદ્યપાન અને જુગારને નિષેધ
જીવહિંસા સાથે બીજી જે પાપકર પ્રવૃત્તિઓનો કુમારપાલે પિતાની પ્રજમાંથી નિષેધ કરાવ્યું તેમાં મુખ્ય હતી મદ્યપાનની પ્રવૃત્તિ. મદ્ય એ મનુષ્ય જાતિને મેટે શત્રુ છે એ સીકઈ જાણે છે. મદ્યની સાથે શિકાર, જુગાર, વ્યભિચાર અને તેવા બીજા અનેક અનાચારોને ઘનિષ્ઠ સંબંધ છે. મધના કારણે જગતમાં ઘણાં ઘણુ અનર્થે થયા છે અને થાય છે........માની આવી માઠી અસરને લક્ષ્યમાં લઈને મધ્યકાળના કેટલાક મુસલમાન સમ્રાટોએ પણ તેના પાનનો જે તીવ્ર નિષેધ કર્યો હતો, તે ઇતિહાસના અભ્યાસીઓને અપરિચિત નથી........ પ્રબંધગત પ્રમાણોના વર્ણન ઉપરથી જણાય છે કે, કુમારપાલ જૈનધર્મનુયાયી થયે તે પહેલાં માંસહાર તે તે કરતો હતો, પરંતુ મદ્યપાન તરફ તેને ઠેઠથી તિરસ્કાર હતો. ઘણું કરીને એના કુલમાં જ એ વસ્તુ ત્યાજ્ય મનાતી હતી. હેમચંદ્રના “ગશાસ્ત્રમાં આવેલા એ ઉલેખ ઉપરથી જણાય છે કે ચૌલુક્યોને કુલમાં મદ્યપાન નિન્દ ગણાતું હતું જેમાં બ્રાહ્મણ જાતિમાં ગણાતું તેમ
મદ્યપાનના નિષેધની સાથે જુગાર ખેલવાની મનાઈ૫ણ કુમારપાલે તેટલી જ સખ્તાઈથી જાહેર કરી હતી. જુગારના લીધે પાંડ જેવાઓને પણ કેવી કષ્ટાવસ્થા ભેગવવી પડી હતી તેમ જ નળ જેવા રાજા ઉપર પણ કેવી આપત્તિ આવી પડી હતી—એ વગેરેની કથાઓ કુમારપાલે હેમચંદ્રસૂરિ પાસેથી ઘણી વાર સાંભળી હતી અને પિતાના આસપાસના લેકેમાં પણ એણે જુગારની ખૂબ જ બદી ફેલાયેલી જોઈ હતી....... જુગારને લઈને જુગારીઓમાં અનેક પ્રકારના ભયંકર કહે ઊભા થતા, મારામારીઓ થતી અને તેવા બીજા પ્રકારના અશ્લીલ દેખાવો થતા. કુમારપાલને આ વસ્તુસ્થિતિનું ચોક્કસ ભાન થયું હતું
અને તેથી એનાં આવાં દુષ્પરિણામેથી પ્રજાને બચાવવા માટે એના નિષેધને તેણે રાજાદેશ જાહેર કર્યો હતો........
