________________
હરિભદ્રસૂરિ અને એમના સમય
૮૫
સત્તા-સમય વિક્રમથી છઠ્ઠી શતાબ્દીને છે; અને એમને સ્વર્ગવાસ વિ. સં. ૫૮૫ (ઈ. સ. પર૯)માં થયેા હતેા.
સિદ્ધષિએ કરેલ સ્તુતિ; એના ઉપરથી ફલિત થતા સમય
પરંતુ આવી જાતનાં ખાદ્ય પ્રમાણેામાં કેટલાંક પ્રમાણેા એવાં પણ મળી આવે છે કે જેને લીધે આ ગાથામાં જણાવેલ સમયની સત્યતાની બાબતમાં વિદ્વાનેાને ઘણા વખતથી સ ંદેહ ઉત્પન્ન થઈ રહ્યો છે. આ પ્રમાણેામાં જે મુખ્યત્વે ઉલ્લેખ કરવા યાગ્ય છે તે બહુ મહત્ત્વનું અને ઉપર જણાવેલ (વિ. સ'. ૫૮૫) સમયને પુરવાર કરતાં પ્રમાણેા કરતાં પણ બહુ પ્રાચીન છે. આ પ્રમાણ મહાત્મા સિદ્ઘ િએ રચેલ મહાન ગ્રંથ ઉપમિતિભવપ્રપોંચા કથામાં મળે છે. આ કથા સ. ૯૬૨ના જેઠ સુદ પાંચમ ને ગુરુવારના દિવસે, જ્યારે ચંદ્ર પુન`સુ નક્ષત્રમાં હતા ત્યારે, સમાપ્ત થઈ હતી—એવે સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ આ કથાની પ્રશસ્તિમાં સિદ્ધ િએ પેાતે જ કર્યા છે. જોકે ગ્રંથકર્તાએ ત્યાં ફક્ત · સંવત ' શબ્દનેા જ પ્રયાગ કર્યાં છે, તેથી એ સ્પષ્ટપણે નથી જાણી શકાતુ` કે આ બાબતમાં કથાકારને વીર, વિક્રમ, શક, ગુપ્ત વગેરે સવામાંથી કયે। સંવત વિવક્ષિત છે. આમ છતાં સંવતની સાથે મહિના, તિથિ, વાર અને નક્ષત્રને પણ સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ કરેલ હોવાથી. જ્યોતિષ—– ગણિતના નિયમ મુજબ ગણતરી કરતાં, એ વાત સ્પષ્ટપણે જાણી શકાય છે કે અહી વિક્રમ સંવતનું વિધાન કરવામાં આવ્યું છે..........
,
<
આ કથાની પ્રશસ્તિમાં સિષિએ શરૂઆતના નવ ક્ષેાકેામાં પેાતાની મૂળ ગુરુપરંપરાના ઉલ્લેખ કરીને પછી હરિભદ્રસૂરિની વિશિષ્ટ પ્રશંસા કરી છે, અને એમને પેાતાના ધોધકર' ગુરુ કહ્યા છે. પ્રશસ્તિમાં હરિભદ્રસૂરિની પ્રશંસાના ત્રણ ક્ષેાક (૧૫, ૧૬, ૧૭) મળે છે...... એ શ્લોકાને ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે—
“ (૧૫) આચાય હરિભદ્ર મારા ધમેાધકર-ધના આધ કરનાર–ગુરુ છે. આ કથાના પહેલા પ્રસ્તાવમાં મેં આ ધર્મો
