________________
અહીં ભોગના ભ્રમરો છે. રાગના સર્પો છે. મોહનું અંધત્વ છે.
પગમાં દોરડાં બાંધ્યા હોય તો માણસ શી રીતે કારાગારમાંથી બહાર આવી શકે? શી રીતે મુક્ત બને? શી રીતે બંધન મુક્ત થાય?
એ માટે દોરડાં કાપવાં પડે. ગ્રંથિઓ છોડવી પડે. બંધનો તોડવાં પડે.
એ વિના મુક્તિ ક્યારેય શક્ય નથી.
અજ્ઞાનનો અંધકાર પ્રસરેલો હશે, ત્યાં સુધી જ્ઞાનનો પ્રકાશ નહિ લાધે.
રાગ હોય તો મુક્તિ ન મળે. ભોગ હોય ત્યાં ભ્રમ ન ભાંગે. એ માટે તો હૃદયમાં કરવો પડે સાક્ષાત્ બ્રહ્મનો અનુભવ. બ્રહ્મનો અનુભવ થયા પછી જ્ઞાનના દરવાજા ખૂલી જાય છે. તે ભોગમાર્ગી મટે છે. ને જ્ઞાનમાર્ગી બને છે. રાગમાર્ગી મટે છે. ને બ્રહ્મમાર્ગી બને છે. અજ્ઞાન હણાય છે. જ્ઞાન પ્રગટે છે. બ્રહ્મનો સાક્ષાત્કાર થાય. બ્રહ્મનો સાક્ષાત્ અનુભવ થાય.
પછી કશું જ શેષ ન રહે. એને બધું જ મળી ગયું. બધું જ પ્રાપ્ત થઈ ગયું.
એને માટે તે પછી પ્રાપ્ત કરવાપણું કંઈ જ રહેતું નથી. બ્રહ્મના અનુભવમાં બધાનો સમાવેશ થઈ જાય છે. એના સાક્ષાત્કારમાં જ્ઞાનની તમામ સીમાઓ ખૂલી જાય છે. પ્રાપ્તિની તોમ સેરહદ તૂટી જાય છે... :
બ્રહ્મનો સાક્ષાત અનુભવ થયા પછી ક્યાંય પણ અને કંઈ પણ પ્રાપ્તવ્ય એને માટે નથી.
ज्ञानाऽऽत्मा कृतकृत्योऽपि, प्रारब्धकर्मयोगतः । सर्वकर्माणि कुर्वन सन्, परमार्थाय जीवति ।। १४८ ॥
જાત માટે સૌ જીવે છે. સ્વાર્થ માટે પણ સૌ જીવે છે. પંડની પળોજણ સૌ કરે છે. પણ પરમાર્થ માટે જીવનારા કેટલા?
પરમાર્થ કાર્યો કરનારા કેટલા? અન્ય માટે મથનારા કેટલા? ખૂબ જ ઓછા. અતિ અલ્પ.
૧૬૫
