________________
आत्मा येन न विज्ञातो, नैगमादिनयै महान् । सर्वयोनिषु संसारे, भ्राम्यति दुःखवेदकः ॥१२८ ॥ આત્મા સાચે જ મહાન છે. યથાર્થ રીતે તેની મહાનતા સર્વ સ્વીકારે છે, કબૂલ કરે છે. આત્મા અનુપમેય છે. સર્વથી તે મહાન અને શ્રેષ્ઠ છે. આત્મા અનન્વય છે. શ્રેષ્ઠ જ નહિ, સર્વ શક્તિમાન છે.
આત્મા નૈગમ આદિ નયોના જ્ઞાનથી મહાન છે. આત્માની તુલના કિશાથી જ થઈ શકે તેમ નથી.
માટે આત્માને ઓળખો. આત્માને જાણો. આત્માને પિછાણો. આત્મા ખરેખર મહાનતમ છે. આત્માની મહાનતાને જે જાણતો નથી, તે સાચે જ દુઃખવેદક છે.
જેણે આત્માને નૈગમ આદિ નયોના જ્ઞાનથી મહાન જાણ્યો નથી, તે દુઃખવેદક છે.
આત્માના સામર્થ્યને ન પિછાણનાર સાચે જ દયાને પાત્ર છે. આવો દુઃખવેદક આ સંસારની સર્વયોનિઓમાં ભમે છે. વિવિધ યોનિઓમાં ભ્રમણ કરે છે. તેને મુક્તિ મળતી નથી.
આત્માની મહાનતાને, આત્માના સર્વશક્તિમાનપણાને, આત્માની અજોડતાને જાણી લેવી જરૂરી છે.
જે જાણતો નથી, તે દયાપાત્ર છે. દુઃખવેદક છે. સંસારની સર્વ યોનિઓમાં તે ભમે છે. येनाऽऽत्मापूर्णविज्ञातस्तेन ज्ञातमिदं जगत् । बाह्यान्तरे विजेतारो, भवन्ति ब्रह्मवेदिनः ॥१२९ ॥
આત્માને જેણે સંપૂર્ણ જાણ્યો છે, તેણે આ જગતને જાણ્યું છે એમ માનવું.
જગતને અલગથી જાણવાની જરૂર નથી. આત્માને જે જાણે છે, એને માટે જગત આપમેળે જણાઈ રહે છે. જગતનો સાર શો? સંસારનો સાર શો? વિશ્વનો સાર શો?
એ સાર, એ ભેદ, એઅર્થ અને એ શક્તિમાનપણું સર્વ આત્માના જ્ઞાનમાં નિહિત છે.
૧૪૭
