________________
આત્મભોગ જરૂરી છે. આત્મસ્વાતંત્ર્ય જરૂરી છે.
ભય છે દેહભાવે રમી રહેનારને.
દેહને યૌવન છે ને યૌવન ચાલ્યું જાય છે ને વૃદ્ધત્વ એને જકડી લે છે. આ યૌવન ચાલ્યું જવાનો ભય એને સતાવે છે.
દેહને રૂપ છે. રૂપ ચાલ્યા જવાનો ભય એને સતાવે છે.
પણ આત્માના અનુભવ યુક્ત બોધથી જે પ્રતિબોધિત થયો છે ને જ્ઞાનયુક્ત બન્યો છે, તે ભય પામતો નથી. શુભ અને અશુભમાં તે સમ રહે છે. આવો આત્મા સાક્ષી ભાવમાં જીવે છે.
આત્માનો અનુભવયુક્ત બોધગ્રહણ કરો
જો નિર્ભય બનવું હોય તો ? ભય ન પામવું હોય તો ? શુભ અશુભમાં સમભાવે રહો.
सर्वकालेषु मुक्तात्मा, जायते समभाववान् । आत्मनि नैव कालोऽस्ति, न च कर्माणि निश्चयात् ॥ १२६ ॥
મુક્તાત્મા કોઈપણ કાળે કોઈપણ સ્થળે અને કોઈપણ સ્થિતિમાં સમભાવવાળો હોય છે.
કાળ તો દેહને છે. આત્માને નહિ. આત્મા કાલજયી છે. શરીરને કાળ હોય છે. શરીરને ઉમર થાય છે. ઉંમર વધે છે. શૈશવ, યૌવન અને વૃદ્ધત્વ એવી કાલ વ્યવસ્થામાંથી શરીરને પસાર થવું પડે છે.
માત્ર શરીરને જ. આત્માને નહિ. આત્મા યુવાન કે વૃદ્ધ બનતો નથી. કાળ એને કંઈ જ અસર કરી શકતો નથી.
આત્માને કાળ નથી. કાળ છે માત્ર દેહને.
દેહને રોગ થાય છે. દેહને કરચલીઓ પડે છે. દેહને વાગે છે. દેહ વૃદ્ધ બને છે. દેહ મૃત્યુ પામે છે.
કાળના થપેડા સામે દેહ ઝીંક ઝીલી શકતો નથી.
સર્વ કાળે દેહ પ્રભાવિત થાય છે.
દેહને કર્મ છે. જાત જાતનાં કર્મો તે કરે છે. ને આમ કર્મબંધનથી બંધાતો જાય છે.
૧૪૫
