________________
महाविदेहसत्क्षेत्रं, देहेषु सर्वदेहिनाम् । असंख्यातप्रदेशाऽऽत्मसंयमाध्यात्मद्रष्टितः ॥१०९॥ કેટલાકનો શાબ્દિક અર્થ હોય છે. એ સ્થૂલ અર્થ છે. ભૌતિકદ્રષ્ટિથી જણાતો અર્થ છે.
સંદર્ભો વિનાનો, દ્રષ્ટિ વિનાનો અને વાચ્યાર્થથી પર એવો અર્થ એ નથી.
કેટલાક શબ્દો કે શબ્દ સમૂહો કે નામોનો શાબ્દિક અર્થતપાસવાનો કોઈ અર્થ નથી.
એથી કોઈ અર્થ સરતો નથી. કારણ કે તે મર્યાદિત અર્થ છે. અર્થ છાયા લંબાતી નથી. કેટલાક શબ્દો. કે કેટલાક નામો. અર્થની દ્રષ્ટિથી ઓળખવાના નથી હોતા, એ પણ કેવળ શબ્દાર્થથી. કેટલાક ભાવથી ઓળખાય છે. કેટલાક ભાવનાથી ઓળખાય છે. માત્ર શબ્દાર્થ નહિ. માત્ર વાચિક અર્થ નહિ. માત્ર સ્થૂલ અર્થ નહિ. કારણ કે આવા અર્થો પરિમિત દ્રષ્ટિકોણથી રંગાયેલા હોય છે. મહાવિદેહક્ષેત્ર એટલે શું?
માત્ર શબ્દનો અર્થ કરવાથી એના ભાવ રૂપ અર્થને પામી શકાશે નહિ.
શબ્દાર્થ કરતા ભાવમય અર્થ ગહન અને ઊંચો છે.
એ માટે મથવું પડે. એ માટે જ્ઞાનદ્રષ્ટિનો ઉપયોગ મૂકવો પડે. એ માટે ભાવ સંદર્ભને કામે લગાડવો પડે.
શબ્દ અક્ષરોનો સમૂહ છે. અક્ષરોનું એકમ છે. અને અક્ષરોના-શબ્દોના બે પ્રકારના અર્થો હોય છે? સ્થૂલ અર્થ. બે વત્તા બે બરાબર ચાર જેવો અર્થ. આંકડા મૂકો એટલે તાળો મળી જાય. બીજો છે ભાવ અર્થ. એ માટે સંદર્ભ સમજવો પડે. ભાવ સમજવો પડે. ભાવનામય બનવું પડે. ભાવમાં રંગાવું પડે.
સ્થૂલ અર્થ ઘાણીમાં ફરતા બળદ જેવો છે : મર્યાદિત કંડાળામાં જ તે સમાવિષ્ટ થાય છે. વર્તુળને તે ભેદી કે છેદી શકતો નથી.
જ્યારે જેમાં જ્ઞાનદ્રષ્ટિનો ઉપયોગ મૂકવાનો છે, તેમાં અનેક સંદર્ભો સમજવા પડે છે.
વર્તુળ તોડવું પડે છે. જડ કોચલું ભેદવું પડે છે. કુંડાળાની બહાર નીકળવું પડે છે.
જ્ઞાનદ્રષ્ટિથી. અધ્યાત્મદ્રષ્ટિથી. અને ભાવદ્રષ્ટિથી નામરૂપ શબ્દને . સમજવો પડે છે.
૧૨૫
