________________
(૧૮૦ )
શ્રી ભગવતીસૂત્ર.
દેશવિરતિ પાંચમે ગુણસ્થાને રહેલો શ્રાવક મનુષ્ય છે તે નારકીની આયુષ્ય કરે અને યાવતુદેવતાનું આયુષ્ય કરી દેવામાં ઊત્પન્ન થાય ?
ભગવાન ઊત્તર આપે છે, હે ગૌતમ, તે બાલપડિત મનુષ્ય નારકીની આયુષ્ય બાંધતો નથી તેમ તિર્યંચ તથા મનુષ્યની આયુષ્ય બાંધતા નથી પણ તે દેવતાની આયુષ્ય બાંધીને દેવતાને વિષે ઉત્પન્ન થાય છે.
ગતમસ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, તે બાલપંડિત મનુષ્ય દેવતાની આયુષ્ય બાંધીને દેવતામાં ઊત્પન્ન થાય છે, તેનું શું કારણ છે?
ભગવાન ઊત્તર આપે છે, હે ગોતમ, તે બાલપંડિત મનુષ્ય–અર્થાત દેશ વિરત શ્રાવક તેવા કે શ્રમણ તપસ્વી કે બ્રહ્મચર્ય પાળનારા બ્રાહ્મણની સમીપે આર્ય–ઉત્તમ ધર્મના વચન સાંભળીને અને તેને તે પિતાના મનમાં અવધારીને દેશથી વિરત થાય છે અને નથી થતો દેશથી સ્થૂળ પ્રાણતિપાત વગેરેના પચ્ચખાણ કરે છે અને નથી કરતો, તેથી તે બાલપંડિત મનુષ્ય જે કારણથી દેશથી સ્થલ પ્રાણાતિપાતના પચ્ચખાણ કરે, તે કારણથી તે નારકીની આયુષ્ય બધે નહીં, પણ દેવતાનું આયુષ્ય બાંધીને દેવતાને વિષે ઊત્પન્ન થાય, તે કારણથી બાલપંડિત દેવતાની આયુષ્ય બાંધીને દેવતાને વિષે ઉત્પન્ન થાય એમ કહયું છે. હવે આયુષ્ય બાંધવાની ક્રિયાના કારણ રૂપે પાંચ ક્રિયા
સૂત્રે કહે છે. ગતમસ્વામી પુછે છે, હે ભગવન કઈ પુરૂષ કચ્છ એટલે નદીના જલથી વીંટાએલા ભાગમાં, પાણીના ધામાં, જલાશયમાં ઘાસ વગેરે દ્રવ્યના જથ્થામાં ગોલાકાર નદી વગેરેને જળની વક ગતિવાલા પ્રદેશમાં, ગાઢ અંધકારમાં, વૃક્ષે, વેલાઓ, લતાઓ તથા શાખાઓના ઝુંડવાલા પ્રદેશમાં પર્વતના એક ભાગમાં રહેલા વૃક્ષો તથા વિલાઓના સમુદાયમાં, પર્વતમાં પર્વતના સમુદાયમાં એક જાતના વૃક્ષેના વનમાં, અને વિવિધ જાતના વૃક્ષેના જથ્થામાં મૃગલાઓથી આજીવિકા કરનારો હોય, મૃગલા ઊપજ સંકલ્પ કરનાર એટલે મૃગને મારવાને અધ્યવસાય કરનારે હોય અને મૃગને
૧ મૃગનું રક્ષણ કરનારે પણ તે ઊપર આજીવિકા કરે છે, તેથી આ વિશેષણ આપ્યું છે.
૨ મુગમારવામાં ચિત્તને સ્થિર કરનાર
