________________
ભાવાર્થ : જેમ અગ્નિહોત્રીઓ બ્રાહ્મણ અગ્નિની શુશ્રુષા કરતો સાવધાન રહે છે. તેમ શિષ્યોએ આચાર્ય અગર જેની નિશ્રામાં રહી વિહાર કરતા હોય તે પર્યાય જેષ્ઠ, તેમનાં તે તે કાર્ય કરવા વડે કરીને સેવા કરવી. (સેવા કરવાનો ઉપાય બતાવે છે.) આચાર્ય પ્રમુખનું આલોકિત એટલે જોવું, જેમ કે, ટાઢ પડતે છતે વસ્ત્ર સામી નજર કરે ત્યારે સમજવું કે કામળી પ્રમુખનો ઉપયોગ જણાય છે, તો તે તરત આપવી. એવી જ રીતે ઇંગિત આકારને જાણીને જે આચાર્યના અભિપ્રાયને અનુસાર વર્તન કરે તે શિષ્ય પૂજનીક થાય છે અને કલ્યાણને પામે છે. ૧ શિષ્ય જ્ઞાનાદિક આચારને માટે વિનય કરે છે તેમ તેણે આચાર્ય મહારાજની શી આજ્ઞા છે, તેમ સાંભળવાની ઇચ્છા રાખતાં ગુરુએ કોઈ કાર્ય કરવા માટે આજ્ઞા આખે છતે, તે ગુરુના વચનને અંગીકાર કરીને જેમ ગુરુએ કહ્યું હોય તેમ શ્રદ્ધાપૂર્વક કરવાની ઇચ્છા રાખતાં વિનય કરવો; પણ ગુરુએ કહ્યું હોય તેનાથી અન્યથા કરીને ગુરુની આશાતના ન કરે તે શિષ્ય પૂજનીક થાય છે. ૨ જે સાધુ રાધિકોનો (દીક્ષાથી મોટા હોય તેમનો) યથાયોગ્ય વિનય કરે છે તથા ઉમરમાં નાના હોય પણ શ્રુતજ્ઞાનથી અગર દીક્ષા પર્યાયથી જ્યેષ્ઠ હોય તેમનો પણ વિનય સાચવે, પોતાથી અધિક ગુણવાનું પ્રત્યે નમ્રભાવથી વર્તન કરે, તે સત્ય બોલવાવાળો, આચાર્યને વંદન કરવાવાળો, અથવા આચાર્યની નજીક રહેવાવાળો અને તેમના વચન પ્રમાણે કરવાવાળો શિષ્ય પૂજનીક છે. ૩ નિરંતર પરિચય વિનાના ઘરોથી, ઉચિત (સાધુને લાયક) ભિક્ષામાં મળેલ નિર્દોષ આહાર, સંયમ ભારને વહન કરનાર સાધુ શરીરના નિર્વાહને માટે ભક્ષણ કરે. પૂર્વ કહેલ આહાર ન મળે તો ખેદ ન કરે અને લાયક આહાર મળે છને દેવાવાળાની અગર દેશની પ્રશંસા ન કરે તે સાધુ પૂજનીક છે. ૪ જે સાધુ સંથારો, શયા, આસન, ભક્ત અને પાનાદિ ઘણું મળતું હોય તો પણ મૂર્છા ન રાખે અને સંતોષને જ પ્રાધાન્ય રાખીને જેવા તેવા સંથારાદિકથી પણ પોતાનો નિર્વાહ કરે તે સાધુ પૂજનીક છે. ૫ સક્કા સહેલું આસાઈ કટયા, અમયા ઉચ્છવા નરેણ . . અણાએ જો ઉ સહેજ કષ્ટએ, વઈમએ કણ-સરે સ પુજે કાા મુહુર-દુફખા ઉહવત્તિકપ્ટયા, અમયાતેવિતઓ સુ-ઉદ્ધરા વાયા-દુરાણિ દુરદ્ધરાણિ, વેરાણુબધીણિ મહmયાણિ liણા
૧૫૨
દશવૈકાલિકસૂત્ર
