________________
વાયા-વચન વડે
અબ્દુલ-અથવા કમ્પ્યુણા-કામ વડે, કાયા વડે વરઓ-પાછો હઠેલો (દંડનો ત્યાગ
કરનાર)
સવ્વભૂએસુ-સર્વ જીવોને વિષે
પાસેજ–જુએ, દેખે જગ-જગતને
અઠ્ઠ-આઠ
સુષુમાઇ-સૂક્ષ્મ આદિ પેહા-જાણીને
દયાહિગારી–દયાનો અધિકારી
સએહિ-સુએ
કયરાઇં-ક્યાં-ક્યાં
પુચ્છિજ્જ-પુછે મેહાવી-બુદ્ધિશાળી આઇજ્ગિજ-કહે
વિયખ્ખણે-વિચક્ષણ, ડાહ્યા સિગૅભું-સ્નેહ (સૂક્ષ્મ)
પુસુષુમ-પુષ્પ સૂક્ષ્મ
પાણત્તિયં-પ્રાણી સૂક્ષ્મ (કિડિઆરુ) પણગં-પંચવર્ષી લીલા બીયું–બીજ
હરિય–હરિત (સૂક્ષ્મ) અÎસુહુમ-અણ્ડ સૂક્ષ્મ
અઠ્ઠમ-આઠમું
ભાવાર્થ : જ્યાં ઊભા રહેવાથી વનસ્પતિનો સંઘટ્ટ થાય તેવાં વનનાં નિકુંજોમાં (ગાઢ ઝાડીમાં) ઊભા રહેવું નહિ. તેમજ બીજ, હરિત, ઉદગ†, ઉનિંગ અને પનકના ઉપર પણ ઊભા રહેવું નહિ.
૧૧ (ત્રસકાયની વિધિ) સાધુઓએ મન વચન અને કાયાએ કરીને ત્રસ પ્રાણીઓને હણવા નહિ; પણ સર્વ પ્રાણીઓની હિંસાથી નિવૃત્ત થઈને નિર્વેદને માટે (બંધનથી મુક્ત થવા માટે) વિવિધ પ્રકારનાં કર્મને પરાધીન થએલા જગતના (જીવોના) સંબંધમાં વિચાર કરવો. ૧૨ (સૂક્ષ્મ જીવોની વિધિ) સાધુઓએ આઠ જાતના સૂક્ષ્મ (જીવોને) જાણવાં જોઈએ, જે આઠ જાતના સૂક્ષ્મ જીવોને જાણવાથી સાધુ જીવ દયાનો અધિકારી થાય છે. તેમ થવાથી સૂક્ષ્મજીવોને દેખીને ઉપયોગપૂર્વક બેસવું, ઊભા રહેવું; અને સુવા પ્રમુખ કાર્ય નિર્દોષ તરીકે કરાય છે ૧૩ (શિષ્ય પ્રશ્ન) હે ભગવન્ ! તે આઠ સૂક્ષ્મ (જીવો) કયાં છે ? કે જે દયાના અધિકારી થવા માટે સાધુઓ ગુરુને પ્રશ્ન કરે. (ગુરુ ઉત્તર આપે છે.) કે હે શિષ્ય ! આગળ કહેવામાં આવશે તે આઠ સૂક્ષ્મોને બુદ્ધિમાનુ વિચક્ષણ ગુરુએ શિષ્યને કહેવાં જોઈએ. ૧૪ (આઠ પ્રકારનાં સૂક્ષ્મ કહે છે) ૧ સ્નેહ સૂક્ષ્મ. ૨ પુષ્પ સૂક્ષ્મ. ૩ પ્રાણી સૂક્ષ્મ. ૪
૧. ઉદગ નામની વનસ્પતિ, ૨. બિલાઢીના ટોપના નામે ઓળખાય છે તે, ૩. સેવાળ.
દશવૈકાલિકસૂત્ર
૧૨૨
