________________
અધ્યયન ૭ની ગાથા ૩૬ થી ૪૦ સુધીના છુટા શબ્દના અર્થ સંખડિ-જેને વિષે પ્રાણીઓનાં આયુષ્યો ખંડિત | પુણાઓ-પૂર્ણ, ભરેલી
થાય છે એવી ક્રિયાને | કાયતિજે-શરીરથી તરવા યોગ્ય નચ્ચા-જાણીને
નાવાહિ-હોડીઓથી કિચં-કામ, કૃત્ય
તારિમાઓતરવા યોગ્ય કર્જ-કરવા યોગ્ય
પાણિપિન્જ-પ્રાણીઓથી પીવા યોગ્ય તેણગંચોરને
બહુબાહડા-પ્રાયે ભરેલી વક્ઝિત્તિ-વધ કરવા યોગ્ય એમ અગાહા-પ્રાયે ઉડી સુનિશ્ચિત્તિ-સુખે તરવા યોગ્ય એમ બહુસલિલુપિલોદગા-બીજી નદીઓના આવગા-નદીઓ
પ્રવાહોને પાછળ હઠાવનારી પણિઅઠું-પોતાના જીવને જોખમમાં નાંખીને | બહુવિચ્છડોદગા-જેમાં પાણી ઘણું વિસ્તાર સ્વાર્થ સાધનાર
પામેલું છે (તેવી) સમાણિ-સરખા
સાવજંજોગ-પાપવાળા યોગ તિથ્થાણિ-ઉતરી જવાનામાર્ગો
પરસ્સહાએ-પારકાના અર્થે આવગાણું-નદીઓનાં
નિદ્ધિ-પૂર્વે થઈ રહેલું વિઆગરે કહે
કીરમાણં-કરાતું ભાવાર્થ : (જૂદી જૂદી વચન યતના) પિતૃઆદિની તૃપ્તિને અર્થે કોઈ જમણ કરતું હોય તો આ કરવા લાયક છે તેમ કહેવું નહિ તથા આ ચોર વધ કરવા લાયક છે તેમ પણ કહેવું નહિ. તેમજ કોઈએ પૂછ્યું છતે આ નદી સુખે ઉતરવા લાયક છે, તેમ પણ કહેવું નહિ. (આ પ્રમાણે ન કહેવાનું કારણ અનુક્રમે એ છે કે, મિથ્યાત્વમાં સ્થીર કરવાપણું, લડાઈ, ક્લેશ અને જંતુ વિઘાતાદિ અનેક દોષો આમ બોલવાથી પૈદા થાય છે.) ૩૯ કાર્ય પ્રસંગે બોલવાની જરૂર પડે તો સંખડિને સંખડિ કહેવી. ચોરને પોતાના જીવને જોખમમાં નાંખીને સ્વાર્થ સાધનાર કહેવો અને નદીને નદી ઉતરવાનો રસ્તો ઘણો ખરો સરખો છે. આવી ભાષા બોલવી. ૩૭ તેમજ આ નદીઓ ભરેલી છે, તે શરીરથી તરી શકાય તેમ છે અથવા નાવાથી ઉતરી શકાય તેમ છે અને કાંઠે રહીને પ્રાણિઓથી પાણી પી શકાય તેમ છે. આવી રીતે સાધુઓએ બોલવું નહિ. અધિકરણ પ્રવૃત્તિ આદિ દોષોનો સંભવ છે. ૩૮. પ્રસંગને લઈ બોલવાની જરૂર પડ્યે છતે પ્રાયે કરી નદી ભરેલી છે. પ્રાયે કરીને ઉડી છે. બીજી નદીઓના પ્રવાહને પાછી હઠાવનારી છે તેમજ નદીના કિનારા પણ ભીંજાઈ
અધ્યયન-૭
૧૧૧
