________________
૩૪
પહેલી ત્રણ નરક ભૂમિ સુધી ક્ષેત્ર વેદના, પરસ્પર વેદના અને પરમાધામી કૃત વેદના હોય છે. પરમાધામી ત્યાંથી આગળ જઈ શકતા નથી બાકીનામાં ક્ષેત્ર વેદના, પરસ્પર કૃત વેદના છે.
મનુષ્ય અને તિર્યંચે મરીને નરકમાં જઈ શકે છે. પરંતુ સાતમી નરકમાંથી નીકળેલા મનુષ્ય થતા નથી. બાકીની નરકમાંથી નીકળેલા મનુષ્ય થઈ શકે છે.
તિર્યોમાં અસંસી પહેલી નરક સુધી જાય છે. ભુજપરિસર્પ બીજી સુધી, પક્ષી ત્રીજી સુધી, ચતુષ્પદ ચોથી સુધી, ઉર પરિસર્ષ પાંચમી સુધી, સ્ત્રી છઠ્ઠી સુધી, અને જળચર મસ્યને મનુષ્ય સાતમી સુધી મરીને જાય છે.
પહેલીમાંથી નીકળેલ ચકવતિ થઈ શકે છે. બીજીમાંથી બળદેવ, ત્રીજીમાંથી વાસુદેવ કે તીર્થંકર થઈ શકે છે ચેથીમાંથી મેશે જઈ શકે છે. પાંચમાંથી સર્વ વિરતી થઈ શકે છે છઠ્ઠીમાંથી દેશ વિરતી થઈ શકે છે.
આ સાતે નરકભૂમિમાંથી નીકળેલ સમ્યકત્વ પામી શકે છે ઉપર ઉપરના લાભે નીચેના નારકે પામતા નથી. દેવે મિત્ર ભાવે ચોથી નરક સુધી ગયાના દાખલા છે. સીતેન્દ્ર પરસ્પર લડતા રાવણને લક્ષ્મણને છોડાવવા ગયા છે.
મનુષ્ય લોકનું વર્ણન - જબુદ્વીપ લવણદયઃ શુભનામાનો દ્વીપસમુદ્રઃ
દ્વિ દ્વિ વિકભાર પૂર્વ પૂર્વપરિક્ષેપિવલયાકૃતઃ (૮) તન્મયે મેસનાભિવૃત્તો જનશતસહ
ભાવતા રાવળ ભાવિ
