________________
130
સમુીમ મનુષ્ય સૂક્ષ્મ જીવાની માફક આંખે દેખાતા નથી તેએ અપર્યાપ્ત પણે જ મરણ પામે છે તેથી પર્યાપ્તાના ભેદમાં આવે નહિ ગજમાં પર્યાપ્તાને અપર્યાપ્તા બે ભેદ છે, સમૂર્છામ તિય`ચ પચેન્દ્રિયા પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા અને છે, કારણ કે તે દેખી શકાય છે. તેમનું શરીરને આયુષ્ય ઘણું હાય છે, જ્યારે સમુર્ણીમ મનુષ્યનું આયુષ્ય અંતર્મુહૂત ને શરીર અગુલના અસંખ્યાતમા ભાગનું ડાય છે. આ બધા જીવાનુ વિશેષ વર્ણન જીવ વિચાર દંડક વગેરે પ્રકરણેાથી જાખવુ. જીવ વિચારમાં જીવાના મુખ્ય ભેદેામાં શરીર આયુષ્ય સ્વકાય સ્થિતિપ્રાણને ચાની એ પાંચ દ્વાર સમજાવ્યાં છે દડકમાં ચાવીશ પ્રકારે જીવને દરેકમાં ચાવીશ દ્વાર ઘટાવ્યાં છે. બૃહદસ ગ્રહણીમાં બહુ વિસ્તારથી જીવાનુ વષઁન કર્યુ છે તેમાં નવ દ્વાર બતાવ્યાં છે. નવ તત્ત્વમાં તત્વાર્થાધિગમ સૂત્રમાં કહેલ સાત તત્ત્વની સાથે પુણ્ય પાપ જુદાં લઈને નવ તત્ત્વ અતાવ્યાં છે. લઘુ સંગ્રહણીમાં જ બુદ્વીપમાં રહેલા શાશ્ર્વત પદાર્થોનું વર્ણન છે. અને લઘુક્ષેત્ર સમાસમાં અઢીદ્વીપમાં રહેલા શાશ્ર્વત પદાર્થાનુ. વિસ્તારથી વણ્ન છે છ કમ- ગ્રંથમાં કર્મનુ સવિસ્તર વર્ણન આવી જાય છે. આ બધાં પુસ્તકા સક્ષિપ્ત રીતે છપાવ્યાં છે. આ છેલ્લું તત્વાર્થાધિગમ સૂત્ર પણ અક્ષિપ્ત રીતે સમાયુ છે.
