________________
(૧) શ્રેણીપ્રતિપન્ન અને (૨) શ્રેણી અપ્રતિપન્ન, તેમાં શ્રેણી અપ્રતિપના બે ભેદ છે. (૧) અપ્રમત્ત અને (૨) પ્રમત્ત. તેમાં પ્રમત્તનાબેભેદ છે. (૧) સર્વવિરતિ અને (૨) અવિરતિ. તેમાં અવિરતિના બે ભેદ છે. (૧) સમ્યકત્વી અને (૨) મિથ્યાત્વી. તેમાં મિથ્યાત્વીના બે ભેદ છે. (૧) ભવ્ય અને (૨) અભવ્ય. તેમાં ભવ્યના બે ભેદ છે. (૧) ગ્રંથભેદી અને (૨) ગ્રંથીઅભેદી. તેમાં ગ્રંથભેદીના બે ભેદ છે. (૧) પરિત (એટલે અલ્પસંસારી) અને (૨)-અપરિત (એટલે બહુ સંસારી). એ પ્રમાણે જે જીવ જેવો દેખાય છે તેને તેવો આ વ્યવહારનય માને છે.
આજ પ્રમાણે વ્યવહારનયથી અજીવ પુદ્ગલ દ્રવ્યમાં પણ ઘટના કરી શકાય છે. જુઓ તે આ પ્રમાણે - પુદ્ગલ દ્રવ્યના બે ભેદ છે. (૧) અણુ અને (૨) સ્કંધ. તેમાં સ્કંધના બે ભેદ છે. (૧) સૂક્ષ્મસ્કંધ અને (૨) બાદરસ્કંધ. એ બન્નેના વળી બબ્બે ભેદ છે. (૧) સચિરસ્કંધ અને (૨) અચિત્તસ્કંધ. વળી એ બન્નેના પણ બન્ને ભેદ છે. (૧) જીવગૃહીત અને (૨) | અજીવગૃહીત. આમાં પણ જે જેવો દેખાય છે તેને તેવો આ વ્યવહારનય માને છે.
ઉપરોક્ત જીવ અને પુલના ઉદાહરણો ઉપરથી આ વ્યવહારનય સર્વપદાર્થોને વિશેષ કરીને વર્ણવે છે. એમ સ્પષ્ટ જણાઇ આવે છે.
પ્રશ્ન-વ્યવહારનયના કેટલા ભેદ છે?
ઉત્તર - વ્યવહારનયના બે ભેદ છે. (૧) "સામાન્ય સંગ્રહ ભેદક વ્યવહાર" અને (૨) "વિશેષ સંગ્રહ ભેદક વ્યવહાર."
3
6
