________________
mm
ज्योतिष्काः सूर्याचन्द्रमसौ प्रहनक्षत्रप्रणिकतारकाच॥१२॥
અર્થ–(ચોતિ) તિષ્ક દેવ (સૂર્યાન્ટમસી) સૂર્ય અને ચન્દ્રમા () તથા (નક્ષત્રીજતાર) ગ્રહ, નક્ષત્ર અને પ્રકીર્ણક તારા એ પાંચ પ્રકારના છે. ૧૨.
મેક્ષિણ નિત્ય તો કૃ ? શા
અર્થ_એ સંપૂર્ણ તિષ્ક દેવ (૨) મનુષ્ય લેકમાં અર્થાત અઢી દ્વીપ અને બે સમુદ્રોમાં (મેક્ષિા ) સુમેરૂ પર્વતની પ્રદિક્ષણા કરતા સતા (નિત્યાતિય) નિરતર ગમન કરવાવાળા છે. ભાવાર્થ એ જતિષ્ક દે મનુષ્યલોકમાં નિરન્તર સુમેરૂ પર્વતની પ્રદિક્ષણ કરે છે. ૧૧.
તતઃ કાઢવિયા કા અર્થ—(વિમા ) સમયને વિભાગ એટલે ઘડી, પળ, દિવસ, રાત્રિ આદિને વ્યવહાર (તત્કૃતઃ) તે ગમન કરતા એવા સૂર્ય અને ચંદ્રમાદિક દ્વારા સૂચિત થાય છે. ૧૪.
વહિવસ્થિતા ૧ / - અર્થ –(૧) મનુષ્યલકની બહાર જે સૂર્ય-ચંદ્રમદિ તિષ્ક દેવ છે, તે (સવારથતા ) અવસ્થિત છે અર્થાત ગમન કરતા નથી; જ્યાંના ત્યાં હમેશાં સ્થિર રહે છે. તે અઢી દ્વીપમાં સૂર્ય, ચંદ્ર કુલ્લે ૧૩૨ છે. ૧૫.
*જબુઢાપમાં બે સૂર્ય અને બે ચંદ્ર છે. લવણ સમુદ્ર પર ચાર સૂર્ય અને ચાર ચંદ્ર છે ધાતુકીઠીપમાં બાર સૂર્ય અને બાર ચદ્ર છે.
