________________
११२
दिग्देशानर्थदण्डविरतिसामायिकप्रोषधोपवासोपभोगपरिभोगपरिमा
णातिथिसंविभागवतसम्पन्नश्च ॥२१॥ ગઈ–દિગ્વિરતિ, દેશવિરતિ અને અનર્થદંડવિરતિ, એ ત્રણગુણવત છે અને સામાયિક, પ્રેષપવાસ, ઉપભોગપરિભેગપરિમાણ અને અતિથિસ વિભાગ ચારશિક્ષાવ્રત છે. એ સાત વ્રત પણ ગૃહસ્થ વતીએ ધારણ કરવાં જોઈએ અથર્ પાંચ અણુવ્રત, ત્રણ ગુણવ્રત અને ચાર શિક્ષાવ્રત એ ૧૨ વ્રતને ધારી વ્રતીશ્રાવક (વ્રતપ્રતિમધારી) કહેવાય છે. (૧) લેભ, આરંભ વગેરે ત્યાગવાના અભિપ્રાયથી પૂર્વાદિ દિશાઓમાં કઈ પ્રસિદ્ધ નદી, ગામ, નગર, પર્વતાદિક સુધી ગમનાગમનનું સ્થાન રાખી તેની આગળ જવાને ચાવજ જીવ ત્યાગ કરે, તેને દિગ્ગત કહે છે. (૨) અને યાજજીવ સુધીના કરેલા દિગ્ગત (દિશાઓના નિયમોમાંથી પણ સંકેચીને કઈ ગામ, નગર, મહેલ્લા સુધીનું ગમનાગમન રાખીને તેને નાથી આગળ મહિને, પખવાડીe', દિવસ, બે દિવસ, ચાર દિવસાદિ કાળની મર્યાદાથી ગમનાગમનને ત્યાગ કરે, તેને દેશવ્રત કહે છે. (૩) વગર કારણે જે કામેથી પાપારંભ થાય એવા કામને ત્યાગ કરે, તેને અનર્થદંડવત કહે છે. જેમાં વ્યર્થજ પાપબંધ થાય છે એવા અનર્થદંડ પાંચ પ્રકારના છે-૧ પાપપદેશ, ૨ હિસાદાન, ૩ અપધ્યાન, ૪ શ્રુતિ અને ૫. પ્રમાદચર્યા. તિર્યચ્ચ વગેરે જીવેને
૧, તેને
નગર, રા. નિયમ)
માજજીવ
