________________
બાર
બધા જીવોને મનથી યુક્ત માને છે અને તે મનને પણ નિત્ય માને છે. માટે અહીં દર્શાવ્યું કે બધાને મન હોતું પણ નથી અને મનનો વિયોગ કરીને જ મુક્ત આત્માઓ મનરહિત થાય છે. આ સૂત્ર સામાન્ય વિભાગનું હોવાથી જ આગળ “સંસાત્રિ સ્થાવર:' એવું અને “સંજ્ઞનઃ સમનચ્છા” એવું સૂત્ર કહ્યું. અન્યથા આ સપના ”| સૂત્રની આવશ્યક્તા નહોતી. “સંજ્ઞનઃ સમનr:' આટલું જ બસ હતું. અને “સંસારિત્ર સ્થાવર:' આ જગ્યાએ “ ત્રિ સ્થાવર' આટલું જ બસ
હતું.
(૨૬) “તિવૃતાદિન-પર્યાયવેત્તાનિ જ્ઞાન' એમ કહીને જ “તત્ પ્રમા' આવું સૂત્ર કહ્યું તે પણ ઈતર દર્શનકારો “ઈન્દ્રિયાર્થસત્રિકર્ષ” આદિને પ્રમાણ માને છે અથવા પ્રામાણ્ય પણ જેના પરથી માને છે તે યોગ્ય નથી, એમ બતાવવા માટે છે.
(૨૭) “સ્ત્ર વિયોને મોક્ષ.” આ સૂત્ર પણ જેઓ અભાવમય કે જ્ઞાનાદિવિચ્છેદમય મોક્ષ માને છે તેમને સત્યપદાર્થ સમજાવવા માટે છે.
આ બધું વર્ણન ઈતર દર્શનકારોની અપેક્ષાનું આપ્યું છે. એનું તાત્પર્ય આ છે કે શ્વેતાંબરોની જ આ માન્યતા છે કે જે જમાનામાં (કાળમાં) જીવ જે રીતે બોધ પામે અને શ્રી વીતરાગના માર્ગમાં સ્થિર થાય તેવો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. એ પરથી પણ આ શાસ્ત્ર શ્વેતાંબરોનું જ છે એમ સમજવું.
અત્તમાં સર્વે શ્વેતાંબર અને દિગંબર ભાઈઓને સત્ય માર્ગ પર સ્થિર રહેવાની અને વિતરાગ-પ્રણીત માર્ગ અખત્યાર કરવાની શુભકામના કરીએ છીએ અને લેખને સમાપ્ત કરીએ છે.
વીર સં.૨૪૬૩ આષાઢ સુદ પ
આનંદસાગર
