________________
( ૧૪ )
સૂત્રમાં સમાસ કર્યા નથી અને ચંદ્ર કરતાં સૂ` પહેલા લીધા છે તે ઉપરથી એ સૂચવાય છે કે–સૂર્યાદિના યથાક્રમે જ્યાતિષ્ણુજેવા ઉચે રહેલા છે. એટલે
સમભૂતલા પૃથ્વીથી ૮૦૦ યાજને સૂય, ત્યાંથી ૮૦ યાજને ચંદ્ર, ત્યાંથી ૨૦ યાજને પ્રકીર્ણક તારા છે. ગ્રહે અને તારા અનિયમિત ગતિવાળા હોવાથી ચદ્ર સૂર્યની ઉપર અને નીચે ચાલે છે. તે જ્યાતિષ્કના મુકુટાને વિષે મસ્તક અને મુકુટને ઢાંકે એવા તેજના મંડળ પાતાતાના આકારવાળા હોય છે.
१४ मेरुप्रदक्षिणा नित्यगतयो नृलोके ।
મેરૂપ તને પ્રદક્ષિણા કરતા નિરતર ગતિ કરનારા જ્યોતિષ્મ દેવા મનુષ્ય લાકમાં છે.
મેરૂપ તથી અગ્યારશે ને એકવીશ ચેાજન ચારે બાજુ દૂર મેરૂને પ્રદક્ષિણા કરતા જ્યોતિષ્મ દેવો ભમે છે, જબુદ્વીપમાં એ સૂર્ય, લવણસમુદ્રમાં ચાર, ધાતકીખડમાં ખાર, કાલાદસમુદ્રમાં મહેતાહીશ અને પુષ્કરા દ્વીપમાં પહોંતેર એમ સવ મળી ૧૩૨ સૂર્ય મનુષ્ય લાકમાં છે. ચદ્રો પણ સૂર્યની પેઠે ૧૩૨ છે. એક ચો પરિવાર ૨૮ નક્ષત્ર, ૮૮ ગ્રહુ અને ૬૬૯૭૫ કાડાકેાડ તારા છે. (એટલે જ્યાં જેટલા ચંદ્ર હોય તેને ઉપરોક્ત નક્ષત્રાદિની સખ્યાએ ગુણતાં તે ક્ષેત્રની સમસ્ત નક્ષત્રાદિની સખ્યા આવે. ) સૂર્ય ચંદ્ર, ગ્રહ અને નક્ષત્રા તિય ગલાકમાં છે અને પ્રકીક તારા ઉધ્વલાકમાં છે. સૂર્ય મડળના વિષ્ણુભ વ્ યાજન, ચમડળને ? ચેાજન, ગ્રહના એ ગાઉ, નક્ષત્રના એક ગાઉ અને તારાઓના અ ગાઉ છે. સાથી નાના તારાઓને વિષ્ણુ પાંચશે ધનુષ્ય
* તારાઓ સમભૂતલા પૃથ્વીથી ૯૦૦ યાજન ઉંચા હૈાવાથી તેના વિમાના તિર્થંગ્ લાકના ઉપર ઉલાકમાં આવે.
