________________
(૪૭ ) જેટલા મેરૂ, ક્ષેત્ર અને પવતે જંબદ્વીપમાં છે તેથી બમણું ઘાતકીખંડમાં ઉત્તર દક્ષિણ લાંબા બે ઈક્ષકાર પર્વતવડે વહેંચાયેલા છે એટલે પૂર્વ પશ્ચિમના બે ભાગમાં જીપની પેઠે ક્ષેત્ર પવતની વહેચણી છે. પર્વત પૈડાના આરા તુલ્ય અને ક્ષેત્રે આરાના વિવતુલ્ય આકારે છે. અર્થાત પવતની પહોળાઈ સર્વત્ર સરખી છે અને ક્ષેત્રની પહોળાઈ અનુક્રમે વધતી છે. १३ पुष्कराधै च ।
પુષ્કરાઈ દ્વીપમાં પણ ક્ષેત્રે તથા પર્વતે ધાતકીખંડની જેટલા છે. ધાતકીખંડમાં મેરૂ, ઇસુકાર પર્વત, ક્ષેત્ર અને વષધર પવતે જેટલા અને જેવી રીતે છે તેટલા અને તેવા આકારે અહીં પણ જાણવા.
પુષ્કરાઈ દ્વીપને છેડે ઉત્તમ કિલ્લા જે સુવર્ણમય માનુષત્તર પવત મનુષ્ય લોકોને ઘેરીને ગોળાકારે રહે છે. તે ૧૭૨૧
જન ઉગે છે. ચારશે ત્રીશ પેજન અને એક ગાઉ જમીનમાં અવગાહી રહેલ છે. તેને વિસ્તાર નીચે ૧૦રર જનને, મળે ૭ર૩ યોજનને અને ચે કર૪ જનનો છે. સિંહનિષાકાર એટલે સિંહ બેઠેલે હોય તેવા આકારે આ પર્વત છે. આ કિલ્લારૂપ પવતની અંદર આવેલ અઢીકાપ મનુષ્ય ક્ષેત્ર કહેવાય છે કેમકે મનુષ્યના જન્મ મરણ ત્યાં જ થાય છે, બીજે થતાં નથી. १४ प्राग्मानुषोत्तरान्मनुष्याः ।
માનુષેત્તર પર્વતની પૂર્વે (પ૬ અંતર્લીપ અને પાંત્રીશ વાસક્ષેત્રમાં) મનુષ્ય ઉત્પન્ન થાય છે.
૧ દેવકુર અને ઉત્તરકુરૂની ગણતરી મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં ભેગી ગલ હેવાથી ૩૫ ક્ષેત્ર થાય.
