________________
નિદેશ [વસ્તુ સ્વરૂપ ], સ્વામિત્વ [માલિકી], સાધન [કારણ, અધિકરણ [આધાર, સ્થિતિ [કાળ] અને વિધાન [ભેદ સંખ્યા થી છવાદિ તત્વોનું જ્ઞાન થાય છે.
જેમકે–સમ્યગદશન શું છે? દ્રવ્ય છે, સમ્યગદ્રષ્ટિ જીવ અરૂપી છે. કેનું સમ્યગદર્શન? આત્મ સંગે, પર સગે અને ઉભય સંગે પ્રાપ્ત થાય માટે આત્મ સંગે જીવનું સમ્યગદશન; પરસંગે જીવ કે અજીવનું અથવા એક કરતાં વધારે જીવ કે અજીવનું સમ્યગદશન; ઉભયસંગે જીવ જીવનું સમ્યગ્દર્શન અને જીવ જીવોનું સમ્યગદર્શન.
સમ્યગદશન શાથી થાય? નિસગ અથવા અધિગમથી થાય. તે બને દશરનમેહનીય કમના ક્ષય, ઉપશમ કે પશમથી થાય છે.
અધિકરણ ત્રણ પ્રકારે છે. આત્મ સન્નિધાન, પર સન્નિધાન અને ઉભય સન્નિધાન. આત્મસન્નિધાન તે અત્યંતર સન્નિધાન, પર સન્નિધાન તે બાહો સન્નિધાન અને ઉભય સન્નિધાન તે બાહ્ય અત્યંતર સન્નિધાન જાણવું.
સમ્યગદશન કેને વિષે હેય? આત્મસન્નિધાને જીવને વિષે સમ્યગ દશન હેય. બાહ્ય સન્નિધાને અને ઉભય સન્નિધાને સ્વામિત્વ [કેનું સમ્યમ્ દશન]ના ભાંગા લેવા.
સમ્યગ્દર્શન કેટલે કાળ રહે ? સય્યદૃષ્ટિ સાદિસાંત અને સાદિ અનંત એમ બે પ્રકારે છે, સમ્યગદશન સાદિસાંતજ છે; જ. ઘન્યથી અંતમુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટથી છાસઠ સાગરોપમથી અધિક કાળ રહે. ક્ષાયિક સમકિતી છદ્મસ્થની સમ્યગદ્રષ્ટિ સાદિસાંત છે અને સગી અગી કેવળી અને સિદ્ધની સમ્યગ્દષ્ટિ સાદિ અનંત છે. સમ્યગદશન કેટલા પ્રકારનું છે? ક્ષયાદિ ત્રણ હેતુવડે ત્રણ પ્રકારે જાણવું. ઔપથમિક, ક્ષાપશમિક અને ક્ષાયિક એ ત્રણ પ્રકારના સમ્યકત્વ એક એકથી ઉત્તરોત્તર વિશુદ્ધ છે.
