Page Text
________________
५६८
तत्त्वन्यायविभाकरे
વિવેચન - વિશિષ્ટ ચિત્તની એકાગ્રતાપૂર્વક યોગના વ્યાપારનો નિરોધ, એ “કાયોત્સર્ગ'રૂપ બીજા નામવાળો જે પ્રાયશ્ચિત્તવિશેષ, પ્રાણાતિપાત આદિ (જીવહિંસાદિ) રૂપ સાવદ્યથી ભરપૂર એવા ગમનभागमन, स्वप्न-दुःस्वप्न-
नौसंत२५॥ (Huqlथी उत२j) मा विषय-होये छते 'व्युत्स (योत्स०) थाय छ, मेवो भाव छे.
तपो निरूपयतिछेदग्रन्थजीतकल्पनान्यतरानुसारेण गुर्वनुशिष्टानुष्ठानविशेषस्तपः ।२१।
छेदग्रन्थेति । सचित्तपृथिवीकायादिसङ्घट्टने समापतिते छेदग्रन्थानुसारेण जीतकल्पानुसारेण वा षण्मासावसानो निर्विकृतिकादिको यस्तपोविशेषो दीयते तत्तपःप्रायश्चित्तमित्यर्थः ।।
તપરૂપ પ્રાયશ્ચિત્તનું વર્ણનભાવાર્થ - છેદગ્રંથ અથવા જીતકલ્પના અનુસાર ગુરુએ અનુશિષ્ટ (જણાવેલ-કહેલ-અનુશાસન विषय३५) अनुठानविशेष, ते 'त५:प्रायश्चित्त' वाय छे.
વિવેચન - સચિત્ત પૃથિવીકાય આદિના સંઘટ્ટન (સંઘટ્ટો યાવત્ વિનાશ) થયે છતે, છેદગ્રંથના (પાંચ રાત્રિ-દિવસોથી માંડી પાંચ પાંચ રાત્રિ-દિવસોની વૃદ્ધિથી છ (૬) મહિના સુધી લઈ જવું. ઉત્સારક શાસ્ત્ર છેદગ્રંથ અને તે નિશીથ, મહાનિશીથ, દશાશ્રુતસ્કંધ, બૃહત્કલ્પ, વ્યવહાર અને પંચકલ્પના ભેદે છ (૬) પ્રકારનો છે. જીત-આચરિત તેનો કલ્પ-વર્ણન જીતકલ્પ, તે જીવકલ્પ પ્રતિપાદક શ્રી જિનભદ્રગણિક્ષમાશ્રમણરચિત (૫૮) અઠ્ઠાવન ગાથામય છેદ, સૂત્રવિશેષ છે.) અનુસાર કે જીતકલ્પના અનુસારે નિર્વિકૃતિ (નવી) આદિ માંડી છ મહિના સુધીનો (સંપ્રતિ અઠ્ઠમ સુધીનો) જે વિશિષ્ટ તપ અપાય छ, ते 'त५३५ प्रायश्चित्त' छे.
छेदमाहतपसा दुर्भेद्यस्य दिवसमासादिक्रमेण श्रमणपर्यायापनयनं छेदः ।२२।
तपसेति । विशोधयितुं तपसा मुनेरशक्यस्य यन्महाव्रतारोपणकालादारभ्याहोरात्रपञ्चकादिना क्रमेण श्रामण्यपर्यायच्छेदनं क्रियते स छेदः, तपोदुर्दमश्च षण्मासक्षपकोऽन्यो वा विकृष्टतपः करणसमर्थस्तपसा गर्वितो भवति । किमनेन तपसा ममेत्यभिसन्धिमान् तपः
१. रात्रिंदिवपञ्चकादारभ्य रात्रिंदिवपञ्चकादिवृद्ध्या तावन्नेयं यावत् षण्मासम् । उत्सारकं शास्त्रं छेदग्रन्थः स च षड्विधः, निशीथं महानिशीथं दशाश्रुतस्कन्धो बृहत्कल्पो व्यवहारः पञ्चकल्पश्चेति । जीतमाचरितं तस्य कल्पो वर्णना जीतकल्पः तत्प्रतिपादकः जिनभद्रगणिक्षमाश्रमणरचितोऽष्टपञ्चाशद्गाथामयः छेदश्रुतविशेषः ॥ २. व्रतपर्यायच्छेदनमात्रं छेदः सर्वपर्यायछेदस्तु न भवति, तथात्वे च मूलमेव स्यात् । यथा शेषाङ्गरक्षार्थं व्याधिदूषितमङ्ग छिद्यते एवं व्रतशेषपर्यायरक्षार्थ अतिचारानुमानेन दूषितः पर्याय एव छिद्यत इति भावः ॥
| SR No. | 022495 |
| Book Title | Tattvanyaya Vibhakar Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Labdhisuri, Bhadrankarsuri, Vikramsenvijay |
| Publisher | Labdhibhuvan Jain Sahitya Sadan |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 814 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 26 MB |