________________
સૂત્ર-૨
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦ આથી અહીં કહે છે કે- તલાવળીયJ=જ્ઞાનાવરણીયકર્મના અત્યંત ક્ષયથી મિથ્યાજ્ઞાનનું જે આવરણ છે તે આવરણનો અભાવ થવાથી મિથ્યાદર્શનનો અભાવ થાય છે. પણ દર્શનાવરણમોહના ક્ષયથી અવિરતિ, પ્રમાદ અને કષાય નિમિત્તક બંધહેતુનો અભાવ થતો નથી. (પણ ચારિત્રાવરણમોહના ક્ષયથી અવિરતિ, પ્રમાદ અને કષાય નિમિત્તક કર્મબંધનો અભાવ થાય છે. જે ઉપર જ્ઞાનાવરણીયકર્મના અત્યંત ક્ષયમાં કહેવાઈ ગયું છે.) અને યોગનિરોધકાળે યોગનિમિત્તક બંધ પણ દૂર થાય છે. આ પ્રમાણે બંધહેતુઓનો અભાવ થયે છતે પૂર્વે એકઠા કરેલા કર્મોનો પણ અંતિમકાળે ક્ષય થાય છે અને સમ્યગ્દર્શનજ્ઞાન-ચારિત્રની ઉત્પત્તિ પહેલાં કહેવાયેલી છે.
તેને(=સમ્યગ્દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રની ઉત્પત્તિને) જણાવે છેતત્ત્વાર્થશ્રદ્ધાનું સર્જન, સાથિમાદા એ પ્રમાણે કહેલું જ છે, આની ફરી વ્યાખ્યા કરવાની જરૂર નથી. અથવા તો સઘળું પૂર્વે કહેલું જ છે. “પૂર્વ સંવરસંવૃત્તસ્થ” ઈત્યાદિ, આ પ્રમાણે ઉક્ત રીતે બંધહેતુઓનો અભાવ તે સંવર છે. તે સંવરથી જેણે સઘળા આશ્રવદ્વારોને બંધ કરી દીધા છે એવા મહાત્માને, મહાત્માને એટલે પરમ અતિશય સંપન્નને, સમ્યમ્ વ્યાયામને એટલે સમ્યક્રક્રિયાઅનુષ્ઠાનને કરનારા છદ્મસ્થને, સયોગિકેવલીને અને જેણે સઘળા યોગોનો નિરોધ કરી દીધો છે એવાને અભિનવ=અપૂર્વ(=નવા) કર્મનો ઉપચય એટલે કર્મબંધ થતો નથી. પૂર્વોપચિત એટલે પૂર્વે બંધાયેલા (કર્મોનો) તપ-આચરણ વગેરે નિર્જરાના હેતુઓથી યથોક્ત ઘાતિકર્મોનો ક્ષય થાય છે. તરતું એટલે અઘાતિકર્મનો ક્ષય. અઘાતિકર્મનો ક્ષય ભવધારણીય(આયુષ્ય) કર્મના ક્ષયથી થાય છે. ત્યાર પછી એટલે ઘાતકર્મના ક્ષય પછી તરત જ “સર્વદ્રવ્યપર્યાયવિષયન” એવા પ્રયોગથી આટલું જ જાણવા યોગ્ય છે એમ સૂચવે છે. પર એટલે પ્રકૃષ્ટ. ઐશ્વર્ય એટલે વિભૂતિ. અથવા પર એટલે અસાધારણ. ઐશ્વર્ય એટલે ઇશ્વરપણું. અંત ન હોવાથી, ઉચ્છેદ ન કરી શકાય તેવું હોવાથી અનંત છે. કેવલ એટલે સહાય વિનાનું, અર્થાત્ મતિ
