________________
૧૬૫
સૂત્ર-૨૬
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮ ૧૬૫ शुभायुर्नामगोत्राणि, सद्वेद्यं चेति चेन्मतं । सम्यक्त्वादि तथैवास्तु, प्रसादनमिहात्मनः ॥३॥ पुण्यं प्रीतिकरं सा च, सम्यक्त्वादिषु पुष्कला । मोहत्वं तु भवावन्ध्यकारणादुपदर्शितं ॥४॥ मोहो रागः स च स्नेहो, भक्तिरागः स चार्हति । रागस्यास्य प्रशस्तत्वान्मोहत्वेऽपि न मोहतेति ॥५॥८-२६॥ इति तत्त्वार्थवृत्तौ बन्धभेदनिरूपकोऽष्टमोऽध्यायः ॥
॥ इति हरिभद्राचार्योद्धृतायां तत्रैवानात्र(०वान्य)कर्तृकायां तत्त्वार्थटीकायां अष्टमोऽध्यायः समाप्तः ॥
ટીકાર્થ જે સુખ રૂપે અનુભવવા યોગ્ય છે તે સાતવેદનીય છે. તેના ઉપાદાનમાં(=બંધના) કારણો પૂર્વે કહ્યાં છે. કારણને અનુરૂપ( કારણ પ્રમાણે) કાર્ય થાય છે. આથી ઉપાદાનનાં કારણોને યાદ કરાવે છે- ભૂતઅનુકંપા, વ્રતીઅનુકંપા, દાન, સરાગસંયમ, સંયમસંયમ, અકામનિર્જરા, બાલતા, ક્ષમા અને શૌચ એ સાતવેદનીય કર્મના આગ્નવો છે. (અ.૬ સૂ.૧૩)
જે તત્ત્વભૂત પદાર્થોની શ્રદ્ધારૂપે અનુભવવા યોગ્ય છે તે સમ્યકત્વવેદનીય છે. તેના પણ કેવલી, શ્રત, સંઘ, ધર્મ, દેવોનો વર્ણવાદ વગેરે આશ્રવો છે. આદિ શબ્દના ગ્રહણથી વર્ણ એટલે કીર્તિ, યશ, ભક્તિ, પૂજા, ઉપાસનાનું ગ્રહણ કરવું. યશ એટલે સદ્ભૂત ગુણોને પ્રગટ કરવા,
જે હાસ્યરૂપે જ અનુભવવા યોગ્ય છે તે હાસ્યવેદનીય છે. એ પ્રમાણે જે પ્રીતિરૂપે અનુભવવા યોગ્ય છે તે રતિવેદનીય છે. જે પુરુષરૂપે અનુભવવા યોગ્ય છે તે પુરુષવેદનીય છે. “જુમાયુનોત્રાળ રૂતિ, શુભ શબ્દનો પ્રત્યેકની સાથે સંબંધ છે. તેમાં મનુષ્યનું અને દેવનું આયુષ્ય શુભ છે એમ ભાષ્યકારનો અભિપ્રાય છે. “કર્મપ્રકૃતિ ગ્રંથને અનુસરનારાઓ તો તિર્યંચ આયુષ્યને પણ શુભ કહે છે. જો તિર્યંચ આયુષ્ય શુભ હોય તો વ શબ્દથી તિર્યંચ આયુષ્યનું અનુકર્ષણ કરાય.
