________________
સૂત્ર-૨૬ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮
૧૬૧ એક પ્રદેશ અનંત જ્ઞાનાવરણના કર્મસ્કંધોથી બંધાયેલો છે. એ પ્રમાણે દર્શનાવરણાદિના અનંત કર્મપ્રદેશોથી એક એક આત્મપ્રદેશ બંધાયેલો છે. પ્રદેશ શબ્દ સ્કંધને કહેનારો છે, અર્થાત્ સ્કંધના અર્થવાળો છે. કેમકે પ્રકૃષ્ટત ઘણા) દેશો જેમાં છે તે પ્રદેશ એવો વ્યુત્પત્તિથી થતો અર્થ છે. સ્કંધોમાં ઘણા દેશો હોય છે.
આઠમા પ્રશ્નને ભેદવા(=ઉત્તર આપવા) માટે કહે છે– ‘મનાનન્તપ્રદેશઃ તિ, અનંત રાશિમાં ફરી અનંત પુદ્ગલોનો પ્રક્ષેપ કરવાથી અનંતાનંત એવો વ્યવહાર કરાય છે. આત્માના એક એક પ્રદેશમાં કર્મવર્ગણાને યોગ્ય હોય તેવા પ્રદેશવાળા જ્ઞાનાવરણાદિના પુગલો બંધાય છે=આત્માની સાથે સંબંધને પામે છે. અયોગ્ય પુદ્ગલો બંધાતા નથી. તેથી તેનું પ્રતિપાદન કરવા માટે કહે છે- “ તું સયાસક્સેનાપ્રવેશ: તિ, સંખ્યાત પ્રદેશવાળા વગેરે પુદ્ગલો બંધાતા નથી. આ શાના કારણે છે તે કહે છે- “મહયોગ્યત્વીત પ્રવેશાનામ' કૃતિ કેમકે આવા પ્રકારના પ્રદેશો સ્કંધો ગ્રહણને યોગ્ય નથી. હવે ઉપસંહાર કરે છે- “ષ પ્રશવન્યો મવતિ’ તિ, આ પ્રદેશબંધનું સ્વરૂપ છે એવો અર્થ છે. (૮-૨૫) भाष्यावतरणिका- सर्वं चैतदष्टविधं कर्म पुण्यं पापं च । तत्र
ભાષ્યાવતરણિકાર્થ– આઠ પ્રકારનું આ સઘળું કર્મ પુણ્યરૂપ અને પાપરૂપ છે. તેમાં
टीकावतरणिका- सर्वं चैतदित्यादिः सम्बन्धग्रन्थः, सर्वमिति सोत्तरप्रकृतिकमष्टप्रकारं ज्ञानावरणाद्यन्तरायपर्यवसानं पौद्गलं कर्म द्विधा विभज्यते-पुण्यं पापं च, शुभं कर्म पुण्यं, अशुभं पापमिति, तत्र द्विप्रकारे कर्मणि (पुण्यकर्म) प्राशस्त्याच्छुभमेवाभिधीयते, तन्निरूपणेन यच्छेषं तत् पापमित्यर्थाद्भण्यते, अतः सूत्रम्
