________________
સૂત્ર-૨૫ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮
૧૫૧ बध्यन्ते । सूक्ष्मा बध्यन्ते न बादराः । एकक्षेत्रावगाढा बध्यन्ते, न क्षेत्रान्तरावगाढाः । स्थिताश्च बध्यन्ते, न गतिसमापन्नाः ।
सर्वात्मप्रदेशेषु सर्वप्रकृतिपुद्गलाः सर्वात्मप्रदेशेषु बध्यन्ते । एकैको ह्यात्मप्रदेशोऽनन्तैः कर्मप्रदेशैर्बद्धः । अनन्तानन्तप्रदेशाः कर्मग्रहणयोग्याः पुद्गला बध्यन्ते, न तु सङ्ख्येयासङ्ख्येयानन्तप्रदेशाः । कुतः ? अग्रहणयोग्यत्वात्प्रदेशानामिति । एष प्रदेशबन्धो भवति ॥८-२५॥
ભાષ્યાર્થ– નામપ્રત્યયવાળા પુદ્ગલો બંધાય છે. નામ છે પ્રત્યય જેમનું તે નામપ્રત્યયવાળા. નામ નિમિત્તે, નામ હેતુથી, નામના કારણે પુદ્ગલો બંધાય છે એવો અર્થ છે. તિર્જી, ઉપર અને નીચે એમ બધી દિશાઓમાં પુગલો બંધાય છે.
યોગવિશેષથી અને કાયા, વચન અને મનના ક્રિયાયોગના ભેદથી કર્મબંધ થાય છે. સૂક્ષ્મપુગલો બંધાય છે, બાદર બંધાતા નથી.
એક ક્ષેત્રમાં અવગાઢ પુદ્ગલો બંધાય છે, અન્ય ક્ષેત્રમાં અવગાઢ પુદ્ગલો બંધાતા નથી. સ્થિત(=સ્થિર) પુદ્ગલો બંધાય છે, ગતિને પામેલા યુગલો બંધાતા નથી.
સર્વપ્રકૃતિઓના પુદ્ગલો સર્વઆત્મપ્રદેશોમાં બંધાય છે. એક એક આત્મપ્રદેશ અનંતકર્મપ્રદેશોથી(કર્મસ્કંધોથી) બંધાયેલો છે.
કર્યગ્રહણને યોગ્ય એવા અનંતાનંત પ્રદેશોવાળા પુદ્ગલો બંધાય છે. સંખ્યાત, અસંખ્યાત, અનંતપ્રદેશવાળા સ્કંધો બંધાતા નથી. શાથી? તેવા પ્રદેશો(=સ્કંધો) ગ્રહણને યોગ્ય નથી. આ પ્રદેશ બંધ છે. (૮-૨૫)
टीका- अत्राष्टौ प्रश्ना:-कस्य प्रत्यया:-कारणभूताः किंप्रत्यया वा पुद्गला बन्ध्यन्ते, एकः प्रश्नः१, जीवोऽपि तान् अनुबध्नानः पुद्गलान् किमेकेन दिक्प्रदेशेन बजात्युत सर्वदिक्प्रदेशैरिति ग्रहणमात्रं विवक्षितंर, सोऽपि बन्धः किं सर्वजीवानां तुल्यः आहोश्वित् कुतश्चिन्निमित्तादतुल्यः३,
