________________
૧૩૨ શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮
સૂત્ર-૨૦ द्वयमन्तर्मुहूर्तश्चाबाधाकालः, सज्वलनमानस्य जघन्या स्थितिर्मासोऽन्तर्मुहूर्तमबाधा, सञ्चलनमायाप्रकृतेर्जघन्याऽर्द्धमासमन्तर्मुहूर्तमबाधाकालः, सञ्चलनलोभस्यान्तर्मुहूर्तकाला स्थितिर्जघन्या, अबाधाऽप्यन्तर्मुहूर्तकाल एव, पुंवेदस्य जघन्या स्थितिरष्टौ वर्षाण्यबाधाऽन्तर्मुहूर्तकालः, हास्यरत्यरतिभयशोकजुगुप्सास्त्रीनपुंसकवेदानां जघन्या स्थितिः सागरोपमसप्तभागौ द्वौ पल्योपमासङ्ख्येयभागन्यूनौ अन्तर्मुहूर्तकालश्चाबाधा, देवनारकायुषां जघन्या स्थितिर्दशवर्षसहस्राण्यबाधाऽन्तर्मुहूर्तकालः, तिर्यङ्मनुष्यायुषां जघन्या स्थितिः क्षुल्लकभवग्रहणमबाधाऽन्तर्मुहूर्तकाल इति ॥८-२०॥
ટીકાર્થ– નામોત્રપ્રવૃત્યોઃ ઇત્યાદિ ભાષ્યનો અર્થ સમજાઈ ગયેલો જ છે. આ પ્રમાણે આ સડસઠ (૬૭) પ્રકૃતિઓની ઉત્કૃષ્ટ, જઘન્ય સ્થિતિ કહી. હવે ગોત્રકમની ઉત્તરપ્રકૃતિની જઘન્યસ્થિતિ કહેવાય છેઉચ્ચગોત્રની જઘન્ય સ્થિતિ આઠ મુહૂર્ત છે. અબાધાકાળ અંતર્મુહૂર્ત છે. અહીં પણ સૂત્રનો પ્રવેશ છે. જ્ઞાનાવરણની પાંચ પ્રકૃતિઓ, દર્શનાવરણની ચક્ષુ વગેરે ચાર પ્રકૃતિઓ અને અંતરાયકર્મની પાંચ પ્રકૃતિઓની જઘન્યસ્થિતિ અંતર્મુહૂર્ત છે. અબાધાકાળ પણ અંતર્મુહૂર્ત જ છે. દર્શનાવરણમાં નિદ્રાપંચકની જઘન્યસ્થિતિ પલ્યોપમના અસંખ્યાતમાં ભાગથી ન્યૂન એક સાગરોપમના સાત ભાગના ત્રણ ભાગ છે. મોહનીયપ્રકૃતિમાં મિથ્યાત્વની જઘન્ય સ્થિતિ પલ્યોપમના અસંખ્યાતમા ભાગથી ન્યૂન એક સાગરોપમના સાતમા ભાગે છે. અનંતાનુબંધી, અપ્રત્યાખ્યાન, પ્રત્યાખ્યાનાવરણ એ બાર કષાયોની જઘન્ય સ્થિતિ પલ્યોપમનો અસંખ્યાતમો ભાગ ન્યૂન એક સાગરોપમના સાત ભાગના ચાર (૪૭) ભાગ છે. સંજવલન ક્રોધની જઘન્યસ્થિતિ બે મહિના છે. અબાધાકાળ અંતર્મુહૂર્ત છે. સંજવલનમાનની જઘન્ય સ્થિતિ એક માસ છે. અંતર્મુહૂર્ત અબાધાકાળ છે. સંજવલનમાયાની જઘન્યસ્થિતિ અર્ધમાસ
