________________
૯૬
શ્રી તત્ત્વાથધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪ સૂત્ર-૨૨ અનુભાવ– મનુભાવ: એમ દ્વારનું ગ્રહણ કર્યું છે. આને જ “વિમાનાનામ” ઈત્યાદિથી કહે છે. વિમાનો અને સિદ્ધશિલા આલંબન વિના આકાશમાં સ્થિર રહે છે તેનું કારણ લોકસ્વભાવ જ છે. લોકસ્થિતિ, લોકપ્રભાવ, લોકસ્વભાવ, જગધર્મ અને અનાદિ પરિણામસંતતિ આ બધા શબ્દોનો એક જ અર્થ છે.
સર્વ ઇદ્રો અને રૈવેયકાદિમાં રહેલા દેવો પરમર્ષિ અને અરિહંત એવા ભગવાનના જન્માભિષેક, દીક્ષા, કેવળજ્ઞાનોત્પત્તિ, મહાસમવસરણ અને નિર્વાણના સમયે પ્રમોદવાળા બનીને બેઠા હોય, સૂતા હોય કે રહેલા હોય, એકાએક જ આસન, શયન અને સ્થાનાશ્રયોની સાથે હાલી ઉઠે છે=કંપાયમાન થાય છે. તેમાં કલ્પપપન્ન ઇંદ્ર વગેરે આસનોની સાથે, કલ્પાતીત અનુત્તર દેવો શયનોની સાથે, રૈવેયકો સ્થાનાશ્રયોની સાથે હાલી ઉઠે છે. આ જિનેશ્વરોના શુભકર્મફળના ઉદયથી કે લોકાનુભાવથી જ થાય છે. તેથી દેવો ઉપયોગ મૂકે છે, ભગવાનની તીર્થકર નામકર્મથી પ્રગટેલી અસાધારણ તે ધર્મવિભૂતિને અવધિજ્ઞાનથી જોઇને સંવેગવાળા બનેલા કેટલાક દેવો સદ્ધર્મ પ્રત્યેના બહુમાનથી ભગવાનના ચરણોમાં(=પાસે) આવીને સ્તુતિ, વંદન, ઉપાસના, હિતશ્રવણોથી આત્મોપકારને પામે છે, અર્થાત્ આત્મહિતને કરે છે. કેટલાક દેવો તો ત્યાં રહીને જ ભગવાન જે દિશામાં હોય તે દિશાની સન્મુખ થઈને અંજલિ, પ્રણિપાત, નમસ્કાર, 'ઉપહારોથી પરમ સંવેગવાળા અને સદ્ધર્મના અનુરાગથી વિકસિત નયન-મુખવાળા થયા છતાં પૂજા કરે છે. (૪-૨૨) __ भाष्यावतरणिका- अत्राह-त्रयाणां देवनिकायानां लेश्यानियमाऽभिहितः, अथ वैमानिकानां केषां का लेश्येति, अत्रोच्यते
ભાષ્યાવતરણિતાર્થ– પ્રશ્ન- ત્રણેય દેવનિકાયોની વેશ્યાનો નિયમ કહ્યો. હવે કયા વૈમાનિકોની કઈ લેશ્યા છે? અહીં ઉત્તર કહેવાય છે૧. સંસ્કૃત શબ્દ કોષમાં ૩૫હાર શબ્દનો પૂજાની સામગ્રી એવો અર્થ કર્યો છે.
